ماسوله در کدام استان است؟ ماسوله در استان گیلان قرار دارد. ماسوله در کدام شهر است؟ ماسوله شهری کوچک از توابع بخش سردار جنگل شهرستان فومن است. ماسوله کجاست روی نقشه؟ ماسوله روی نقشه در شمال کشور و در جنوب غربی استان گیلان واقع شده است. روستای ماسوله به چه چیزی معروف است؟ ماسوله سمبل روستاهای پلکانی ایران است.
بهترین زمان سفر به ماسوله فصل‌های بهار و پاییز و همچنین اوایل و اواخر تابستان است که آب و هوای ماسوله در معتدل‌ترین حالت خود قرار دارد. در این بازه زمانی می‌توانید از جاهای دیدنی ماسوله ازجمله ییلاق کوربار، موزه مردم‌شناسی ماسوله، بقعه عون بن علی، قله شاه معلم، آبشار کوشم، آبشار ماسوله رودخان، آبشار خرم بو، پارک جنگلی ماسوله و غیره دیدن کنید.
در ادامه این مطلب از اتاقک زیروبم این روستای رویایی را مشخص خواهیم کرد، پس اگر روستای تاریخی ماسوله مقصد سفر شماست، قبل از سفر و اجاره ویلا همراهی ما تا آخر این مقاله خالی از لطف نیست.
ماسوله کجاست؟
اگر می‌خواهید بدانید ماسوله در کدام استان است باید بگوییم که روی نقشه، روستای گردشگری ماسوله در استان گیلان و شمال غربی کشور واقع شده است. این منطقه جزء معروف‌ترین جاهای دیدنی فومن و رشت و البته در لیست معروف‌ترین نمونه‌های معماری پلکانی در جهان قرار دارد. روستای ماسوله در ۳۰ کیلومتری فومن و ۶۰ کیلومتری رشت جای گرفته است. شما می‌توانید این روستای پلکانی را در ارتفاع ۱۰۵۰ متری از سطح دریا و در دامنه‌های جنگلی البرز بیابید. دسترسی به این منطقه آسان است. در زمان سفر به این منطقه، مسیر زیبای ماسوله می‌تواند شما را مدهوش خود کند. می‌توانید در جاده ماسوله، بهترین چشم اندازهای طبیعی ایران را ببینید. در ضمن، با اجاره ویلا در ماسوله می‌توانید زمان بیشتری را در این روستا به گشت و گذار بپردازید و از نزدیک با زندگی روستایی این منطقه آشنا شوید.
تاریخچه ماسوله
قدمت این روستای زیبا به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پیش نسبت داده شده است، ولی عمر بناهایی که در حال حاضر در این روستا وجود دارد فراتر از دوره پهلوی، قاجار و زندیه نمی‌رود. ماسوله‌ای که امروزه به عنوان یک جاذبه گردشگری و توریستی می‌شناسیم، در زمان گذشته محل زندگی مردم بوده است. علت اصلی کوچ مردم به این روستا دقیقا مشخص نیست، اما روایت‌های مختلفی برای آن وجود دارد.
برخی اعتقاد دارند در قرن سوم هجری قمری، عون بن محمد بن علی از چوپانی درخواست کرد که پس از مرگش او را در این منطقه دفن کنند. پس از این اتفاق چوپان‌ها دور مزار او جمع شدند و کم کم شروع به ساخت بنا در این منطقه کردند و کهنه ماسوله شکل گرفت. برخی دیگر معتقدند که زلزله شدیدی که در سال ۸۹۰ هجری قمری اتفاق افتاده باعث کوچ مردم به این منطقه شده است. همه‌گیری بیماری طاعون نیز احتمال دیگری برای ساکن شدن مردم در این منطقه است. در هر صورت، امروزه این روستا یکی از مناطق پرطرفدار ایران است و افراد زیادی که به دنبال اجاره ویلا در شمال هستند، ماسوله را به خاطر طبیعت بکر آن انتخاب می‌کنند.
فرهنگ و آداب و رسوم ماسوله
مردم این روستا اکثرا به زبان تالشی صحبت می‌کنند، البته به نقل خودشان این زبان “موسلی” نام دارد که بسیار شبیه به زبان تالشی است. اهالی این منطقه مانند دیگر مردم گیلان بسیار مهربان و مهمان‌نواز هستند و سنت در بین آن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. لباس‌های رنگارنگ زیبای محلی گیلانی در تن بسیاری از زنان این خطه سرسبز دیده می‌شود. آیین محرم و صفر در این مکان بسیار پرشور و دیدنی برگزار می‌شود که سالانه باعث جذب مسافران زیادی به ماسوله رشت می‌شود. پخت غذاهای خوشمزه محلی و خوش عطر میان زنان بسیار رایج است و مردم محلی علاقه زیادی به پخت غذاهای محلی، ساخت صنایع دستی سنتی و عروسک‌سازی دارند، به طوری که اگر به این منطقه سفر کنید، هنر دست آن‌ها را در مغازه‌ها مشاهده می‌کنید.
سوغات ماسوله
سوغات ماسوله رشت شامل گلیم، محصولات حصیری، شال، جوراب‌های دستباف، صنایع چوبی و لباس‌های محلی رنگارنگ و زیبا می‌شود. صنایع دستی این روستا شهرت زیادی دارد.
معماری ماسوله
با اجاره ویلا شمال در ماسوله می‌توانید تجربه زندگی چندروزه در بناهایی با معماری خاص را برای خود رقم بزنید. بوم گردی ماسوله و اقامت در خانه‌های عجیب و زیبای آن، خاطراتی فراموش‌نشدنی برایتان به جا می‌گذارند. معماری این روستا پلکانی است و بام هر خانه، حیاط خانه‌ای دیگر است. روستای ماسوله به همین معماری جالب توجه معروف است.
اقتصاد ماسوله
چموش دوزی و آهنگری یکی از شغل‌های اصلی مردان این منطقه است به طوری که بیشتر آن‌ها مشغول ساخت چاقو هستند. زنان زحمتکش ساکن این روستای زیبا علاوه بر خانه‌داری به بافتن جوراب، شال‌های پشمی و چادرهای سیاه برای چادرنشینان مشغول هستند. عروسک سازی، ساخت ظروف رنگی سفالی، لیف بافی، گلیم بافی و آشپزی برای مسافران از دیگر شغل‌های مرسوم بین زنان این منطقه هستند. دامداری و چوپانی نیز بین اهالی ماسوله بسیار رایج است.
آب و هوای ماسوله
روستای ماسوله گیلان جزء مناطق کوهستانی محسوب می‌شود. زمستان‌های ماسوله بسیار سرد و برفی است. در بیشتر روزهای زمستان مردم یخبندان را تجربه می‌کنند. سرمای هوا در پاییز ملایم‌تر است اما همچنان هوا سرد و با بارش باران همراه است. هوا در بهار و تابستان در این روستای پلکانی معتدل می‌شود. البته اگر سرما برایتان آزاردهنده است باید بگوییم روزها و ماه‌های اولیه بهار نیز همچنان سوز سرمای زمستان را می‌توانید احساس کنید. اما در روزهای بلند تابستان خبری از گرمای وحشتناک نیست و می‌توانید از باد خنک لذت ببرید.
بهترین زمان سفر به ماسوله
بهترین فصل سفر به ماسوله رشت براساس سلیقه و سبک سفر شما انتخاب می‌شود. از نظر آب‌وهوا باید نیمه دوم بهار و تابستان را بهترین فصل سفر به این منطقه اعلام کنیم. اردیبهشت ماسوله یک تکه از بهشت می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم در این ماه با اجاره ویلا در ماسوله، این زمان را از دست ندهید. با این حال نباید از دیگر فصل‌های این خطه زیبای شمالی چشم‌پوشی کنیم. این روستا در پاییز پوشیده از مه می‌شود و با بارش باران، هوای فوق‌العاده ایجاد می‌کند.
عجیب‌ترین و زیباترین چشم‌اندازهای این دیار را می‌توانید در فصل پاییز و اوایل بهار مشاهده کنید. البته اگر عاشق برف و سرما هستید، زمستان ماسوله مناسب شماست. اگر فصل زمستان را برای سفر انتخاب کردید، لباس گرم به اندازه کافی همراه داشته باشید و از نوشیدن نوشیدنی‌های گرم مانند قهوه و چای در هوای فوق‌العاده سرد غافل نشوید.
جاهای دیدنی ماسوله
ماسوله شمال در میان کوهستان‌های مرتفع، جنگل و ییلاقات سرسبز قرار گرفته است. گردشگران، به‌خصوص در اواخر فصل بهار و فصل تابستان به این منطقه می‌آیند تا از دیدنی‌های تاریخی و طبیعی این شهر زیبا دیدن کنند. سفر به این دیار باصفا می‌تواند خاطره فراموش‌نشدنی برای هر کسی باشد. در ادامه با برخی از جاهای دیدنی ماسوله آشنا می‌شوید.
عکس ماسوله گیلان و خانه‌های آن
مهم‌ترین دیدنی ماسوله، معماری زیبای این روستا است. در ماسوله خانه‌ها به صورت پلکانی ساخته شده‌اند و حیاط هر خانه، پشت بام خانه همسایه محسوب می‌شود. مصالح مورد استفاده در ساخت خانه‌ها در روستا نیز بومی هستند و رنگ نمای بیرون خانه‌ها زرد است و در مه فضایی فوق‌العاده ایجاد می‌شود. به‌همین‌خاطر این روستا بهشتی ایده‌آل برای عکاسان به شمار می‌رود. تمام خانه‌های ماسوله با گلدان‌های رنگارنگ و لوازم تزئینی زیبا آراسته شده‌اند. یکی از نکات قابل توجه برای گردشگران، وجود فضایی صمیمی در طراحی و معماری داخل و خارج خانه‌ها است، این موضوع روحیه مردمان این منطقه را نشان می‌دهد.
آبشار کوشم
بلندترین آبشار ماسوله با ارتفاع ۳۰ متر در انتهای دره جنگلی ماسوله و در میان ارتفاعات این منطقه قرار دارد. نام این آبشار، آبشار کوشم است. برای رسیدن به آبشار باید مسیر زیبایی را طی کنید. این آبشار با شیبی ملایم در امتداد رودخانه و در جهت مخالف جریان آب قرار گرفته است و کوهنوردان و گردشگران این منطقه را مجذوب خود می‌کند.
رودخانه و آبشار ماسوله رودخان
این رودخانه، نسبتا پر آب است. سرچشمه اصلی این رودخانه کوهستانی، چشمه‌های بالا‌دستی و برف‌های کوه‌های اطراف است. رودخانه از میان روستا عبور می‌کند و یکی از جاذبه‌های گردشگری ماسوله به حساب می‌آید. رودخانه در منطقه سرایان به زیگل و لیکوند تغییر نام می‌دهد. رودخانه ماسوله نهایتا به تالاب انزلی سرازیر می‌شود.
در غرب ماسوله، آبشاری به همین نام دیده می‌شود که ارتفاعی در حدود ۲۰ متر دارد. آبشار روی رودخانه ماسوله رودخان و در ابتدای جاده ملاجان قرار گرفته است. برای دیدن آبشار رودخان باید تا نزدیکی پارکینگ ماسوله بروید و با کمی پیاده‌روی در مسیر رودخانه، آبشار را خواهید دید.
آبشار خرم بو (خربو)
این آبشار در دل جنگل‌های این منطقه قرار گرفته است و یکی از بکرترین جاذبه‌های اطراف این دیار به حساب می‌آید. در مسیر رسیدن به این آبشار می‌توان از دیگر جاذبه‌های گردشگری این منطقه نظیر بازار، سایت سنگ‌نوردی، آبشار کوچک خربو و بقعه امامزاده هاشم دیدن کرد. در زمان بازدید از این آبشار زیبا به شما توصیه می‌کنیم از آب گوارای چشمه ماسوله نیز لذت ببرید.
آبشار توریشوم
یکی دیگر از آبشارهای اطراف این روستا، آبشار توریشوم است. این آبشار در فاصله یک کیلومتری ماسوله و در دامنه قله تریشوم قرار دارد. آب آبشار در بیشتر روزهای سال سرد است اما در روزهای آفتابی تابستان امکان آبتنی در حوضچه‌های آبشار وجود دارد. بهترین فصل برای دیدن این آبشار فصل‌های بهار و تابستان است. اگر در روزهای بارانی به بازدید آبشار توریشوم رفتید، حتما لباس مناسب همراه داشته باشید. همچنین برای رفتن به آبشار نیاز است در دو قسمت از داخل رودخانه رد شوید؛ بنابراین در روزهای بارانی احتیاط بیشتری داشته باشید.
آبشار لارچشمه
در میان درختان سرسبز و متراکم جنگل‌های شمال ایران می‌توانید یکی از پدیده‌های طبیعی بی‌نظیر و زیبا به نام آبشار لارچشمه را بیابید. این آبشار با ارتفاع حدود ۶ متر در کنار روستای ماسوله و جاده فومن قرار دارد. یکی از جذابیت‌های آبشار لارچشمه، وجود حوضچه‌های کوچک آب است. چشم‌انداز فوق‌العاده آبشار باعث شده تا تعدادی قهوه‌خانه، استراحتگاه و رستوران در مجاورت آن برای ارائه خدمات به گردشگران وجود داشته باشد.
پارک جنگلی ماسوله
پارک جنگلی به دلیل وجود آب‌وهوایی خنک، چشم‌اندازهای کوهستانی و جنگل‌هایی زیبا با پوشش گیاهی متراکم و درختانی بلند، مکانی مناسب برای طبیعت‌گردی به شمار می‌رود. در این پارک جنگلی می‌توانید انواع درختان فندق، راش، ممرز، توسکا، درخت آزاد، گیاهان دارویی و علفی را بیابید. این پارک وسعتی در حدود ۲۴۰۰ هکتار دارد و در داخل پارک امکانات مانند آلاچیق، رستوران و دکه‌ها متعدد وجود دارد. جالب است بدانید که یکی از خوردنی رایج در رستوران‌های این پارک جنگلی، آش دوغ است.
قله شاه معلم (ماسوله داغی)
یکی از مرتفع‌ترین قله‌های استان گیلان، قله شاه معلم است. این قله با ارتفاع ۳۰۵۰ متر، دومین قله بلند استان گیلان به حساب می‌آید و از این جهت بسیار مورد توجه کوهنوردان است. صعود به قله مسیری سخت اما بسیار زیبا دارد و همین امر به جذابیت صعود قله می‌افزاید. این قله در میان مردم محلی به ماسوله داغی نیز شناخته می‌شود. داغی در زبان ترکی به معنی کوه است. نام شاه‌معلم از زمانی روی این قله گذاشته شد که به گفته مردم منطقه، فردی عابد به نام شاه‌معلم سال‌ها برای سیر و سلوک و دستیابی به کمال به این قله پناه برد و در این مکان عبادت کرد.
موزه مردم‌شناسی ماسوله
موزه مردم‌شناسی، یکی از موزه‌های شخصی ایران به شمار می‌رود که در سال ۱۳۸۱ توسط فرهاد شرفی ماسوله‌ای در ورودی این شهر تاریخی احداث شده است. این موزه سه بخش مجزا دارد. هر کدام از این بخش‌ها گنجینه‌ای از اشیای فرهنگی اهالی این روستای زیبا را خود جای داده است.
بقعه عون بن علی
روستای ماسوله علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، جاذبه‌های مذهبی نیز دارد. یکی از جاذبه‌های مذهبی این روستا، امامزاده عون بن محمد حنیفه بن علی (ع) است. براساس شجرنامه موجود این بقعه متعلق به نوه امام علی (ع) است. قدمت امامزاده به قرن دوم و سوم هجری قمری بازمی‌گردد. امامزاده در مرکز این روستا قرار دارد و از بخش‌های زیبای بنا باید به کنده‌کاری‌های زیبای سنگ قبر و عمارت هشت‌ضلعی بقعه اشاره کرد. در زمان بازدید از این امام زاده می‌توانید از موزه بقعه عون بن علی در مجاورت این امامزاده نیز دیدن کنید. در این موزه اشیایی متعلق به دوران تیموریان و صفویان نگهداری می‌شود.
امامزاده هاشم (ع)
این مکان دوست‌داشتنی دارای دیوارهای گاه‌گلی، درب چوبی رنگ و رورفته و پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی در دیوار شرقی است. بقعه امامزاده هاشم در یک گورستان و در پایین‌دست کوهی به نام قله بُن قرار دارد. سکوت این منطقه جذابیت منحصر‌به‌فردی دارد.
محوطه باستانی
در ۶ کیلومتری شمال غرب ماسوله فعلی می‌توانید محوطه باستانی ماسوله قدیم یا کهنه ماسوله را بیابید. این منطقه سکونتگاه اولیه مردم بومی این منطقه بوده است. در این محوطه باستانی، آثار تاریخی با ارزشی از اهالی اولیه این روستا پیدا شده که نشان‌دهنده تاریخ غنی این منطقه است.
کاروانسراهای ماسوله
همان‌طور که گفته شد در گذشته این روستای پلکانی بر سر شاه‌راه اصلی ارتباطی قرار داشته است. همین موضوع باعث ساخت کاروانسراهای متعددی برای استراحت کاروانیان و مسافران شده است. هنوز آثاری از این کاروانسراها در نزدیک این منطقه دیده می‌شود. یکی از کاروانسراهای قدیمی این روستا، کاروانسرای میرزایی است که در لیست آثار ملی ایران جای گرفته است.
سوغات و صنایع دستی ماسوله
سفر به این دیار سرسبز و پلکانی بدون خرید سوغاتی این شهر کامل نمی‌شود. با توجه به اینکه این دیار یکی از روستاهای کوهستانی منطقه محسوب می‌شود، اغلب مایحتاج و وسایل زندگی توسط مردم تهیه می‌شده است. بسیاری از آن‌ها امروزه به باد فراموشی سپرده شده‌اند، اما ساخت برخی از آن‌ها هنوز در میان مردم رواج دارد. از رایج‌ترین و مهم‌ترین سوغات و صنایع دستی ماسوله می‌توان به چموش (کفش‌های قدیمی)، شال‌ها و جوراب‌های پشمی، لیف حمام، کلاه پشمی، عروسک‌های بافتنی و چادرشب اشاره کرد. در این میان صنایع چوبی این روستا به تازگی بار دیگر احیا شده است.
اگر اهل خرید خوراکی به عنوان سوغات هستید، خوراکی‌های بسیاری نیز در این روستا درست می‌شود که می‌توانید به عنوان سوغات این منطقه تهیه کنید. از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوراکی ماسوله می‌توانیم به لواشک، رب‌انار، میوه‌های خشک، سبزی‌های محلی و گلپر اشاره کرد.
غذاهای محلی ماسوله
ماسوله نیز مانند دیگر روستاها و شهرهای استان گیلان مکان مناسبی برای تست کردن غذاهای خوشمزه شمالی است. از مهم‌ترین غذاهای محلی این منطقه می‌توان به میرزا قاسمی اشاره کرد. گفته می‌شود اولین بار این غذا در سال ۱۸۶۰ میلادی طبخ شد و از ابداعات قاسم‌خان والی منطقه بوده است. از دیگر غذاهای محلی این دیار می‌توان به کباب ترش، ترش واش، آش دوغ، باقلا قاتوق و شامی کباب اشاره کرد.
رستوران های ماسوله
در این منطقه غذاخوری‌های زیادی برای ارائه خدمات به گردشگران و مسافران وجود دارد. علاوه بر رستوران‌های موجود می‌توانید از تست کردن غذاها و شیرینی‌های محلی در بازار ماسوله نیز لذت ببرید. از جمله رستوران‌های این روستای پلکانی می‌توان به غذاخوری نمونه سنتی برادران روحی، غذاخوری و سفره‌خانه سنتی بامداد، خانه معلم، سفره‌خانه سنتی بام ماسوله، ماه سالار کوه، هزار پله، لارچشمه، سفره‌خانه سنتی طلوع، آریا، تکایاکا، آرام، شب‌های ماسوله اشاره کرد. بیشتر غذاخوری‌ها در دل طبیعت زیبای این منطقه قرار گرفته‌اند، به همین خاطر تجربه صرف غذا در این مجموعه‌ها می‌تواند تجربه فراموش‌نشدنی محسوب شود.
مراکز خرید در ماسوله
مهم‌ترین مرکز خرید این دیار که یکی از جاذبه‌های اصلی این روستا نیز محسوب می‌شود، بازار قدیم و اصلی ماسوله است. در این بازار می‌توانید انواع سوغات و صنایع دستی را تهیه کنید. این بازار قدیمی و رنگارنگ دارای چهار سطح مستقل از هم است و می‌توانید در هر ساعت به آن سر بزنید. این بازار حتی در روزهای تعطیل نیز فعال است و به علت گردشگرپذیر بودن منطقه، اغلب در تمام ساعات روز فروشندگان مغازه‌های خود را باز نگه می‌دارند.
اقامت در ماسوله
با توجه به اینکه گردشگران زیادی برای دیدن این روستای زیبا به گیلان سفر می‌کنند؛ بنابراین برای اقامت در این روستا مشکلی نخواهید داشت. در ماسوله علاوه بر هتل‌ها و هتل آپارتمان‌های متعدد، خانه‌ها و سوئیت‌های بسیاری برای اجاره به گردشگران وجود دارد. به ویژه در روزهای شلوغ به علت عدم ظرفیت و گرانی، امکان رزرو هتل‌ها وجود ندارد و این زمان پیشنهاد ما اجاره ویلا در ماسوله است.
اگر جزء افرادی هستید که به کمپینگ علاقمند هستید، اطراف این منطقه مکان‌های مناسبی برای کمپینگ وجود دارد. همچنین می‌توانید چادر خود را در پارک جنگلی برپا کنید. اقامت در این پارک جنگلی در بهار و تابستان می‌تواند شبی بی‌نظیر برای شما رقم بزند.
راه های دسترسی به ماسوله
برای رفتن به این روستا در وهله اول باید به فومن بروید و از آن‌جا طبق تابلوهای راهنما به سمت این روستا برانید. این مسیر مستقیم با یک ساعت رانندگی به مسافت ۳۵ کیلومتر شما را به ماسوله خواهد رساند. این جاده، یکی از زیباترین جاده‌های شمال ایران است و طبیعتی زیبا و سرسبز و پوشش گیاهی متراکم دارد.
اگر قصد سفر با ماشین شخصی را ندارید، از شهر فومن یا رشت، تاکسی‌ها یا مینی بوس‌هایی برای رسیدن به این منطقه وجود دارند. همچنین به یاد داشته باشید که برای ورود به ماسوله، باید ورودیه شهر را پرداخت کنید. جاده ماجلان یکی دیگر از راه‌های دسترسی به این خطه‌ی زیبا به شمار می‌رود، ولی ما سفر از این جاده به خصوص در فصل زمستان را به شما توصیه نمی‌کنیم. این جاده قدیمی در گذشته محل تردد چهارپایان و کاروان‌های پیاده محسوب می‌شد و در حال حاضر نیز بخش‌هایی از آن خاکی است.
نکاتی که در سفر به ماسوله لازم است بدانید!
حال و هوای این روستای پلکانی به قدری زنده و گیرا است که با یک بار سفر به آن برای همیشه در ذهنتان باقی خواهد ماند. برای داشتن یک سفر خاطره‌انگیز به این منطقه بهتر است، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- آب‌وهوای این نقطه از شمال همیشه حدود ۵ یا ۶ درجه سردتر از شهرهای اطراف آن است؛ بنابراین سعی کنید با توجه به فصلی که به این منطقه سفر می‌کنید، لباس مناسب همراه خود داشته باشید.
- این روستای زیبای گیلان در فصول بهار، پاییز و زمستان با بارش باران و برف همراه است، پس قبل از سفر، آب‌وهوا را چک کرده و چتر به همراه خود داشته باشید.
- بارش برف در این منطقه؛ آنقدر جذاب است که بسیاری از مسافران ترجیح می‌دهند در هوای برفی از این روستا دیدن کنند. اگر شما هم تصمیم دارید در فصل پاییز یا زمستان به ماسوله بروید، حتما زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.
- فراموش نکنید که در ایام تعطیلات جاده این منطقه معمولا با ترافیک سنگین همراه است.
سوالات متداول
ماسوله در کدام استان است؟
ماسوله روستایی توریستی و پلکانی است که در جنوب غربی استان گیلان واقع شده است.
فاصله ماسوله با فومن و رشت چقدر است؟
روستای ماسوله در ۳۰ کیلومتری فومن و ۶۰ کیلومتری رشت جای گرفته است.
