صنایع دستی نوعی کار به حساب می‌آید که در آن با استفاده از ابزارهای ساده یا دست، محصولی کاربردی تولید می‌شود. بسیاری از صنایع دستی ماهدشت نیز با کمک دست یا ابزارهای ساده تولید می‌شوند و همین امر بر زیبایی و جذابیت آن‌ها می‌افزایید. ما در این مقاله می‌خواهیم سوغاتی‌ها و صنایع دستی ماهدشت را بررسی کنیم و راهنمایی جامع برای خرید سوغاتی از این شهر زیبا به شما ارائه کنیم، پس تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
صنایع دستی ماهدشت
ماهدشت یکی از شهرهای استان البرز است. در گذشته این شهر به خاطر آب و هوای خوب و دلپذیر خود، یکی از تفرجگاه‌های خانواده شاهنشاهی بود و با نام شاهدشت شناخته می‌شد. این شهر زیبا در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی کرج واقع شده است و مکانی ایده‌آل برای سفر و گذراندن تعطیلات به حساب می‌آید. گردشگران بسیاری با اجاره و رزرو ویلا و سوئیت در ماهدشت، روزهای آخر هفته خود را در این شهر زیبا می‌گذرانند.
صنایع دستی شهر ماهدشت نیز به مانند طبیعت شهر بسیار زیبا و دیدنی است. این صنایع به کمک دست یا ابزارهای ساده ساخته می‌شوند و بسیاری از آن‌ها جنبه کاربردی داشته‌اند. همچنین نقش فرهنگ ماهدشت در صنایع دستی این شهر مشهود است. این صنایع با فرهنگ این شهر گره خورده و نیازهای اساسی مردم ماهدشت را رفع می‌کرده است. امروزه برخی از این صنایع به باد فراموشی سپرده شده و برخی نیز تنها برای فروش به عنوان سوغاتی ماهدشت تولید می‌شود. در ادامه مهم‌ترین صنایع دستی و سوغاتی ماهدشت را معرفی کرده‌ایم.
مصنوعات چرمی در ماهدشت
نقاشی و نقش‌اندازی ضربی روی چرم، یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ماهدشت محسوب می‌شود. همین امر باعث شده که در این شهرستان چندین کارگاه تولیدی در این زمینه مشغول به فعالیت باشند. نقاشی روی چرم دارای قدمت تقریبا هفتاد ساله در ماهدشت است و یکی از صنایع رایج در دوران قاجار بوده است. تمام مراحل تهیه و ساخت محصولات در صنایع چرمی با دست انجام می‌شود.
آهنگری هنری (چلنگری)
چلنگری یا هنر شکل دادن به فلزات یکی از هنرهای محسوب می‌شود که با گذشت مورد بی‌توجه‌ای قرار گرفته است. در گذشته تمام ابزارهای مورد نیاز مردم با استفاده آهنگری هنری (چلنگری) ساخته می‌شده و آهنگران محصولاتی نظیر نعل، انبر، سیخ، سنبه، منقل آهنی، میخ طویله، درفش، زنجیر و سیخانک و را تولید می‌کردند. متاسفانه با گسترش شهرنشینی این هنر باستانی در مسیر فراموشی قرار گرفته است.
با این حال، تعداد کمی کارگاه تولیدی آهنگری در ماهدشت مشغول به کار هستند و در این کارگاه‌ها ابزار سبک و زیبایی از فلزات ساخته می‌شوند.
سازهای سنتی در ماهدشت
البته باید گفت که مهد تولید سازهای سنتی در ایران دو استان اردبیل و آذربایجان به شمار می‌روند. اما تولید سازهای سنتی یکی از صنایع دستی ماهدشت نیز محسوب می‌شود. هنرمندان این شهر زیبا با استفاده از بهترین و مرغوب‌ترین چوب‌ها مانند چون درختان توت و گردو به تولید سازهای سنتی ایرانی نظیر سه تار، دوتار، سنتور، کمانچه، تنبک و … دست می‌زنند. به طور معمول نیز مراحل مختلف ساخت این سازها با دست انجام می‌گیرد و دیدن این مراحل می‌تواند برای بسیاری جالب باشد. خرید سازهای سنتی ساخته شده در این شهر یکی از ارزشمندترین سوغاتی‌های ماهدشت محسوب می‌شود.
معرق چوب
در این رشته هنری بر روی یک زمینه چوب، قطعات رنگی چوب و سایر مصالح مانند فلز، عاج، صدف و غیره در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا نقوشی زیبا و چشم‌نواز ایجاد شود. قدمت این هنر چشم‌نواز به دوره دوران سلجوقیان بازمی‌گردد اما؛ دوران شکوفایی و رونق این هنر اصیل را می‌توان دوره صفویان در نظر گرفت.
سنگ تراشی در ماهدشت
سنگ تراشی یکی از قدیمی‌ترین صنایع دست بشر محسوب می‌شود. کار سنگ تراشان، تبدیل سنگ‌ها به اشکال دلخواه هنری است. در این هنر اصیل قطعه‌ای از یک سنگ طبیعی و خشن انتخاب شده و با در نظر گرفتن شکل نهایی، قسمت‌های اضافی آن تراشیده می‌شود. نهایتا با حذف قسمت‌های اضافی، شکل مورد نظر هنرمند آشکار می‌گردد. سنگ تراشی را می‌توان هنر صبر کردن سنگتراشان برای رسیدن به هدف اصلی خود بدانیم. محصولات ساخته با استفاده از این هنر به دلیل ماندگاری و پایداری سنگ‌ها از طول عمر بالایی برخوردار هستند. پس بیراه نیست اگر بگوییم سنگ تراشیده شده، یک از ارزشمندترین سوغات ماهدشت به شمار می‌رود.
شیشه‌گری در شهر ماهدشت
به هنر شکل دادن به شیشه‌ها، شیشه‌گری گفته می‌شود. در این صنعت در وهله اول ماده شیشه در معرض حرارت بالا قرار می‌گیرد تا کم کم شکل آن نرم و نیمه مایع گردد. در مرحله آخر به وسیله دست، ابزار مخصوص این کار و البته دمیدن، شیشه‌ها تبدیل به شکل‌های زیبایی می‌شوند. در حال حاضر چندین کارگاه شیشه‌گری در شهر ماهدشت وجود دارد. در این کارگاه‌ها هنرمندان با استفاده از مواد اولیه‌ای نظیر سنگ سیلیس، مخلوط خرده شیشه، اکسید کبالت، مس، آهن، منگنز، گوگرد و و ابزار مخصوص شیشه‌گری به خلق آثار هنری می‌پردازند.
در این صنعت برای ایجاد شکل‌های هنری و منحصر‌به‌فرد از تزئینات مکمل شامل تراش و نقاشی نیز استفاده می‌شود. البته برای ایجاد نعوظ بر روی شیشه نیاز به ابزار مخصوص است. این نوع از صنایع دستی ماهدشت در میان علاقمندان به هنر و البته بانوان خوش ذوق ایرانی بسیار محبوب است.
سوزن دوزی
سوزن دوزی، یکی از هنرهای باستانی در میان ایرانیان به شمار می‌رود. مهد این هنر اصیل ایرانی سیستان بلوچستان است اما؛ ردپای آن را می‌توان در بسیاری از شهرهای ایران نظیر ماهدشت مشاهده کرد. این هنر بیشتر توسط زنان و دختران هنرمند ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنرمندان سوزن‌دوزی با الهام از محیط پیرامون خود به طرح نقوش مختلفی از جمله طرح پرندگان و طرح اسلیمی و غیره می‌پردازند. در سفر به این منطقه می‌تواند انواع پارچه سوزن‌دوزی شده برای کاربردهای مختلف نظیر جانمازی، رومیزی و پرده را به عنوان یکی از زیباترین سوغات ماهدشت خریداری کنید.
منبت‌کاری روی چوب
منبت‌کاری روی چوب، یکی از هنرهای ظریف شهر ماهدشت محسوب می‌شود. این هنر جزو صنایع دستی بسیار با‌ارزش این ناحیه است. این هنر را می‌توان از حوصله و مهارت هنرمندانی با مواد اولیه ساده نظیر چوب دانست. هنرمندان منبت کاری برای خلق محصولاتی منحصر‌به‌فرد با استفاده چند قلم و اسکنه‌ای فلزی سعی می‌کنند تا رویاها و تفکرات خود را در قالب خط کوفی، نقش و نگارهای اسلیمی، ختایی و گل و مرغ را بر روی چوب کنده‌کاری می‌کنند.
گلیم بافی در شهر ماهدشت
رد پای گلیم بافی را می‌توان در سراسر ایران مشاهده کرد. در گلیم بافی سعی می‌شود تا زیراندازهای از جنس نخ‌های پشمی بدون پرز تولید کنند. اصلی‌ترین وجه تمایز گلیم بافی در نقاط مختلف ایران را می‌توان نقش و نگارهای دانست که با الهام از فرهنگ، سنت، اعتقادات، باورها و محیط پیرامون بر زمینه گلیم‌ها خودنمایی می‌کنند. هنرمندان خوش‌ذوق این منطقه با الهام از طبیعت زیبا ماهدشت به خلق آثاری می‌پردازند که زیبایی آن‌ها می‌تواند هر بیننده را مدهوش خود کند.
سفالگری
در تمام حفاری‌های انجام گرفته در مکان‌های تاریخی ایران می‌توان ردپای سفالگری و محصولات سفالی را مشاهده کرد. محصولات سفالی را می‌توان یکی از محبوب‌ترین و باارزش‌ترین ساخته‌ها و هنرهای دست‌ساز بشر دانست. یکی از نکات قابل توجه این هنر اصیل دوام بالای محصولات آن است. چنانچه در زمان خرید اطلاعات کافی درباره محصولات سفالی از مراحل پخت و تهیه آن را داشته باشید، به احتمال زیاد شانس خرید سفالی مستحکم را به دست خواهید آورد. امروزه چندین کارگاه سفالگری در ماهدشت فعال هستند که محصولات جذابی سفالی تولید می‌کنند. از جمله محصولات سفالی پرطرفدار این منطقه می‌توان به بشقاب‌ها، فنجان‌ها، گلدان‌ها، ظروف تزئینی، کوزه‌ها اشاره کرد.
در ظروف و اشیا سفالی می‌توان ردپای ذوق و هنر سفالگران را مشاهده کرد. در حال حاضر صنایع سفالگری در زندگی روزمره مردم کاهش یافته است و از محصولات سفالی به عنوان نمادی از هنر و فرهنگ ایرانی و برای تزیین محیط خانه استفاده می‌شود. در زمان سفر به این ناحیه می‌توانید محصولات سفالی را به عنوان هدایای با ارزش برای عزیزانتان و یکی از زیباترین سوغات ماهدشت را خریداری کنید.
دیگر صنایع دستی ماهدشت
از دیگر صنایع دستی ماهدشت می‌توان نقاشی روی شیشه، پیکرتراشی، شیشه دمی، نگارگری، مشبک فلز، حجاری سنتی و احجام سنگی و تولید البسه محلی را نام برد. البته در حال حاضر کارگاه‌های تولیدی دیگر شامل جواهر‌سازی، قالب‌بافی در این شهر شروع به کار کرده‌اند. همچنین برخی از صنایع دستی این منطقه نظیر نمد مالی نیز با گذشت زمان به فراموشی سپرده شده است.
سوغاتی‌های خوشمزه ماهدشت
در ماهدشت علاوه بر صنایع دستی می‌توانید خوراکی‌های خوشمزه پیدا و به عنوان سوغاتی خریداری کنید. برخی از این سوغاتی‌های خوشمزه از دل فرهنگ مردم ماهدشت بیرون آمده و برخی نیز به طبیعت و آب‌وهوای ماهدشت مربوط می‌شود. در ادامه تعدادی از سوغاتی‌های خوشمزه ماهدشت را معرفی کرده‌ایم.
محصولات باغداری ماهدشت
شهر ماهدشت یکی از قطب‌های مهم باغداری استان البرز به شمار می‌رود. به دلیل آب‌و‌هوایی خوب و دلنشین این منطقه، محصولات مختلفی در ماهدشت برداشت می‌شود. گردشگران شهر ماهدشت در سفر به این منطقه می‌تواند میوه‌های خوشمزه باغ‌های ماهدشت را به عنوان سوغاتی خریداری کنند. از میوه‌های خوشمزه ماهدشت می‌توان به پسته، توت، سنجد، سیب، گلابی و انگور اشاره کرد.
نان توتک
نان توتک را می‌توان یکی از شرینی‌های باستانی ایرانی دانست. این شیرینی اصیل ایرانی به ثبت آثار ملی کشور نیز رسیده است. نان توتک خوشمزه که نماد رسیدن اعیاد مهم ایرانی نظیر نوروز به شمار می‌رود در سراسر استان البرز از جمله ماهدشت پخته می‌شود. پختن این نوع شیرینی نسبتا دشوار بوده، بنابراین زنان به صورت گروهی وظیفه پخت آن را برعهده می‌گرفتند. در زمان سفر به ماهدشت می‌توانید نان توتک را به عنوان سوغات ماهدشت تهیه کنید و همچنین خود نیز مزه این شیرینی را امتحان کنید.
دیگر سوغات خوشمزه ماهدشت
از دیگر سوغات‌های خوشمزه این منطقه می‌توان به برغان بستنی سنتی، لواشک محلی،فتیر، محصولات لبنی روستاهای اطراف ماهدشت و پنیرکوزه‌ای اشاره کرد. مواد اولیه تازه و با کیفیت سبب شده تا این محصولات خوشمزه یکی از ارزشمندترین سوغاتی ماهدشت را تشکیل دهند.
