اراک که به عنوان مرکز استان مرکزی شناخته می‌شود، به دلیل قرارگرفتن در محل تلاقی رشته کوه البرز و زاگرس، آب و هوای سرد و کوهستانی دارد. شهر اراک به بناهای تاریخی خود معروف است و تقریبا همه آن‌ها آثار به جا مانده از دوره قاجار هستند. اگر قصد بازدید از مناطق گردشگری زیبای اراک را دارید، بهتر است برای فصل بهار یا پاییز برنامه‌ریزی کنید. زیرا این شهر در این فصول بهترین آب و هوا را دارد.
برای آشنایی بیشتر مقاله اراک کجاست؟ را مطالعه کنید.
خرید سوغاتی و یادگاری از شهری که سفر کردید، یکی از بخش‌های لذت‌بخش سفر است. در این مقاله می‌خواهم شما را با سوغاتی و صنایع دستی شهر اراک آشنا کنم تا بتوانید راحت‌تر خرید کنید.
سوغات اراک
پس از سفر به اراک و گشت‌وگذار در این شهر زیبا، حتما به فکر خرید سوغاتی برای دوستان و آشنایان‌تان خواهید بود. شهر اراک سوغاتی‌های متنوعی دارد که ممکن است انتخاب را برای شما سخت کند. از انواع خوراکی‌ها وشیرینی‌های خوشمزه گرفته تا گردو و کشمش جزو سوغاتی‌های این شهر تاریخی هستند. بیایید با سوغاتی‌ها و صنایع دستی این شهر به طور کامل آشنا شوید تا بتوانید بهترین سوغاتی را با توجه به مزاج و سلیقه‌تان انتخاب کنید.
انگور و کشمش، حاصل تاکستان‌های اراک
تاکستان‌های بسیار زیادی در اطراف شهر اراک وجوددارند که ۲۰ درصد انگور ایران را تامین می‌کنند. به دلیل وجود این تاکستان‌ها، انگور و کشمش در شهر اراک فراوان است. در فصل تابستان انگورهای خوشمزه‌ای می‌توانید تهیه کنید اما اگر در فصول دیگری به این شهر سفر کردید، حتما محصولات وابسته به انگور مانند سرکه انگور، کشمش، شربت انگور، مویز، سرکه شیره و شیره انگور را چه برای سوغاتی و چه برای مصرف خودتان تهیه کنید. اگر به روستای هزاوه سر زدید، پیشنهاد می‌کنم این محصولات را از آن‌جا بخرید.
گردو، یک سوغاتی خوشمزه
اراک جزو صادرکننده‌های گردو به سراسر ایران و حتی خارج از کشور است. باغ‌های گردو فراوان در اطراف شهر اراک، باعث شدند گردو به یکی از اصلی‌ترین سوغاتی‌های این شهر تبدیل شود. ممکن است این سوغاتی کمی برایتان گران تمام شود اما به این فکر کنید که بهترین و مرغوب‌ترین گردو کشور را به عنوان سوغاتی برای عزیزان خود خواهید برد و برای آن‌ها بسیار ارزشمند خواهد بود. این سوغات خوشمزه در فصل پاییز برداشت خواهد شد.
انار، یاقوت اراک
اگر در فصل پاییز به این شهر زیبا سفر کردید، حتما انار بخرید. یکی از اصلی‌ترین سوغات اراک، انار است که برداشت آن از اول پاییز شروع شده و تا اواخر آن ادامه دارد. اراک آب و هوای مناسبی برای کشت انار دارد، به همین دلیل مرغوب‌ترین انار را می‌توانید در اراک پیدا کنید. اگر مسیرتان از اراک دور است و نگران خراب شدن آن در طول راه هستید، حداقل برای خودتان کمی انار بخرید و از مزه‌ی به یاد ماندنی آن لذت ببرید.
شیرینی گوش فیل
یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های شهر اراک شیرینی گوش فیل است. اگر نگاهی به این شیرینی بیندازید متوجه دلیل نامگذاری آن خواهید شد! خوردن این شیرینی در کنار چای در شهر اراک لذتی به یاد ماندنی برای شما رقم خواهد زد. این شیرینی ترد و شکننده است و می‌توانید به عنوان عصرانه آن را نوش جان کنید. شیرینی گوش فیل گزینه بسیار مناسبی به عنوان سوغات برای عزیزان‌تان است، زیرا علاوه بر ماندگاری بالا، طعم جدیدی است که می‌تواند برای آن‌ها یک تجربه جدید باشد.
نان فطیر
نان فطیر یکی از نان‌های سنتی ایران است که خوشمزه‌ترین سوغات اراک نیز حساب می‌شود. نان فطیر همیشه بخشی جدانشدنی از سفره‌های نوروزی اراک بوده و هست. این نان در اراک کاملا به شکلی سنتی پخته می‌شود و از هیچ خمیر‌مایه‌ای در پخت آن استفاده نمی‌شود. اندازه نان فطیر به اندازه کف دست است. این نان گونه‌ای از نان شیرمال به حساب می‌آید که بر روی آن زردچوبه و زرده تخم مرغ زده شده و با سیاه‌دانه، دانه خرفه و کنجد تزئین می‌شود. پیشنهاد می‌کنم اگر به شهر اراک سفر کردید، دوستان و آشنایان خود را از خوردن این نان خوشمزه محروم نکنید!
جوزغند
نراق یک سوغاتی ارزشمند و شیرینی محلی خوشمزه دیگر که در اصل شیرینی محلی نراق اراک است ولی در روستاهای دیگر اراک هم پیدا می‌شود. این شیرینی قیمت نسبتا بالایی دارد زیرا پخت این شیرینی بسیار سخت و پرزحمت است و ۱۵ روز زمان می‌برد، اما آنقدر خوشمزه است که ارزش این زحمت و قیمت را دارد. میوه‌ای به نام “آلگ” در پخت جوزغند استفاده می‌شود که طعمی ملس داشته و هم خانواده هلو است. داخل این میوه با شکر، مغز بادام، هل، مغز هسته زردآلو و خاک قند پر می‌شود. این شیرینی از گران‌ترین شیرینی‌های محلی ایران بوده و سوغاتی ارزشمند به حساب می‌آید. نکته جالب اینجاست که پخت این شیرینی فعالیتی گروهی بین خانم‌ها به حساب می‌آید و در فهرست آثار معنوی کشورمان ثبت شده.
باسلوق هزاوه
احتمالا با باسلوق، این شیرینی خوشمزه آشنایی دارید. باسلوق را می‌توان از روستای زیبای هزاوه تهیه کرد. باسلوق در اراک از یک شیره خوشمزه درست می‌شود. طرز تهیه این شیره خیلی جالب است. در اوایل پاییز روستائیان خوشه‌های انگور را چیده و دانه آن‌ها را در یک حوض مخصوص می‌ریزند. بعد نوعی خاک محلی به انگورها اضافه می‌کنند. بعد از آن با چکمه‌های تمیز دانه‌ها را خوب له می‌کنند. سپس انگورها را در کوره‌ای جوشانده تا یک شیره یکدست به دست آید. این شیره خوشمزه همان شیره‌ایست که در پخت باسلوق استفاده می‌شود.
ترخینه
یک نوع آش به نام ترخینه در تمام شهرهای استان مرکزی پخت می‌شود که مزه بسیار دلنشینی دارد. لازم نیست آش را در ظرفی ریخته و آن را به عنوان سوغاتی با خود حمل کنید، کافیست ترخینه را تهیه کرده و با خود ببرید. ترخینه مخلوطی از بلغور گندم و جو است که در دوغ ترش خیسانده شده و پس از چند روز خمیری می‌شود. این خمیر را به شکل توپ درست می‌کنند و در زیر نور آفتاب قرارمی‌دهند تا خشک شود. پختن آش ترخینه ساده است، کافیست آن را با مقداری لازم از حبوبات و سبزیجات بپزید و یک آش خوشمزه درست کنید.
لبنیات
لبنیات شهر اراک جزو بهترین لبنیات کشور به حساب می‌آیند و حتی برخی از بهترین برندهای لبنیات در این شهر قرار دارند. آشتیان اراک به دلیل داشتن طبیعت بکر و زیبا، دامپروری پررونقی دارد که همین باعث تولید بهترین لبنیات در این منطقه شده. پس اگر به لبنیات علاقه دارید، حتما انواع پنیر، ماست، دوغ و … را از این شهر بخرید.
صابون، سوغاتی با قدمت فراوان
یک صابون ۱۰۰% ارگانیک که از هیچ مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود. این صابون از چربی گاو و گوسفند تهیه می‌شود و حدود ۸ ساعت زیر نور آفتاب نگهداری می‌شود تا خشک شود. صابون یکی از قدیمی‌ترین سوغات شهر اراک است که سابقه ۵۰۰ ساله دارد و حتی جزو میراث ملی کشورمان به حساب می‌آید. بسیاری از مردم شهر اراک هنوز از این صابون استفاده می‌کنند. این صابون ارگانیک را می‌توانید به عنوان یک سوغاتی متفاوت برای دوستان و آشنایان خود از بازار شهر اراک تهیه کنید.
صنایع دستی اراک
پس از معرفی سوغاتی‌های خوشمزه اراک و آب انداختن دهان‌تان، وقت آن می‌رسد که صنایع دستی این شهر که برخی از آن‌ها شهرت جهانی دارند را معرفی کنیم، البته می‌توانید این صنایع دستی را به عنوان سوغاتی و یک یادگاری ماندگار به دوستان خود هدیه دهید و یا به عنوان یادگاری از سفرتان با خود ببرید. اگر در بازار محلی اراک قدم بزنید، هنرمندان اراکی را می‌بینید که زحمت زیادی برای خلق این آثار می‌کشند و خرید از آن‌ها می‌تواند نتیجه دسترنج‌شان باشد. اصلی‌ترین سوغاتی‌های اراک، قالی و گیوه هستند اما صنایع دستی دیگری مانند گلیم بافی، آهنگری، تراش سنگ‌های قیمتی و قلم زنی در این شهر رونق دارند.
قالی ساروق با شهرت جهانی
ساروق روستایی واقع در ۵۰ کیلومتری شهر اراک است که فرش‌های دستباف آن شهرتی جهانی دارند . فرش ساروق از محبوب‌ترین صنایع دستی اراک است. در واقع نوع گره و بافت این فرش‌ها است که باعث شهرت جهانی آن‌ها شده. قالی‌های اراک به سه دسته محال، ساروق و مشک آباد تقسیم می‌شوند که همه آن‌ها با عنوان فرش ساروق شناخته می‌شوند. فرش ساروق یک یادگاری بسیار ارزشمند محسوب می‌شود که زیبایی منحصر به فرد آن تحسین برانگیز است.
گیوه
گیوه یک یادگاری یا سوغاتی بسیار کاربردی است که جزو صنایع دستی شهر اراک محسوب می‌شود. گیوه نوعی کفش یا پاپوش اصیل ایرانی است، پس اگر به استایل یا سبک پوشش سنتی علاقه دارید حتما باید یک گیوه داشته باشید. گیوه در تمام فصول سال به جز زمستان قابل استفاده است. یکی از ویژگی‌های جالب گیوه این است که پا در آن عرق نمی‌کند، زیرا در ساخت آن از نخ بافی و پارچه استفاده می‌شود. این پاپوش زیبا از دوره قاجار در شهر اراک وجود داشته و هنوز جای خود را در پاهای مردم حفظ کرده است! گیوه‌ها امروزه در انواع رنگ و نقش وجوددارند که می‌توانید آن‌ها را به زیبایی با لباس‌های خود ست کنید.
کپو بافی
کپو که از برگ درخت خرما ساخته می‌شود، در ساخت سبدهای حصیری کوچک و بزرگ مورد استفاده قرارمی‌گیرد. گردشگرانی که به شهر اراک سفر می‌کنند علاقه زیادی به کپوبافی از خود نشان می‌دهند. این سبدهای حصیری رنگارنگ می‌توانند علاوه بر کاربردی بودن، نمای زیبا و جالبی در خانه شما ایجاد می‌کنند.
مس‌گری
طرح و نقشی که مردم اراک بر روی ظروف مسی خلق می‌کنند از زبانزدترین طرح‌ها است. قلم زنی یکی از مهم‌ترین هنرهای سنتی ایران است که این هنر در شهر اراک با ظرافت زیبایی بر روی ظروف مسی انجام می‌شود. ظروف مسی یک سوغات یا یادگاری به یادماندنی هستند.
نگارگری
یک هنر سنتی اصیل ایرانی که در شهر اراک رواج زیادی دارد. اگر به نقش و نگار سنتی ایرانی علاقه دارید، در بازارهای اراک حتما نگاهی به کتابت و نگارگری سنتی آن بیاندازید، حتما از تماشای آن لذت خواهی برد. یکی از خاص‌ترین صنایع دستی شهر اراک نگارگری است که از گذشته در میان مردم اراک رواج داشته و امروزه هم از محبوب‌ترین صنایع دستی آن به حساب می‌آید. نگارگری شامل طراحی سنتی، تذهیب و تشعیر، خوش‌نویسی، کتیبه‌نویسی و نقاشی ایرانی است.
غذاهای محلی شهر اراک
اگر هنگام سفر به اراک، غذاهای محلی این شهر را به خوبی بشناسید، سفر لذت‌بخش‌تری خواهید داشت. می‌گویید چرا؟ چون وقتی به رستوران بروید می‌دانید چه چیزی سفارش دهید و نگران این نخواهید بود که غذا را دوست نداشته باشید. غذا بخش مهمی از هر سفر است، به خصوص اگر غذای محلی همان شهر را بخورید، حال و هوای سفر برایتان به یادماندنی‌تر خواهد بود. پس بیایید تا شما را با خوشمزه‌ترین غذاهای محلی اراک آشنا کنیم.
آبگوشت دوغ دار
در اراک به این نوع آبگوشت، آبگوشت دو گوله دودار نیز می‌گویند. این غذای محلی بسیار خوشمزه است. در پخت این نوع آش از چغندر سفید استفاده می‌شود. اگر غذاهای آبکی و آبگوشت دوست دارید، احتمالا عاشق این غذای محلی خواهید شد.
آش ترخینه دوغ با شکمبه
همانطور که گفتم ترخینه جزو سوغات اراک به حساب می‌آید. ترخینه که از گندم به دست می‌آید عنصر اصلی این غذا است. ترخینه به آب در حال جوش اضافه شده و سپس انواع سبزی‌ها از جمله اسفناج، تره، جعفری و گشنیز و همچنین نخود به آن اضافه می‌شود. در این آش از سیرابی گوسفند یا همان شکمبه استفاده می‌شود و آن را به غذایی لذیذ و مقوی تبدیل می‌کند. چاشنی آش ترخینه سیر و پیاز و نعنا است.
آش جو (جودو) با شکمبه
این آش تقریبا مانند آش ترخینه پخته می‌شود، البته به جای ترخینه از جو نیمکوب یا پرکنده در پخت این آش استفاده می‌شود. بهتر است برای تنوع فقط یکی از این دو آش را در شهر اراک برای خوردن انتخاب کنید، زیرا شباهت زیادی باهم دارند.
آش چغندر
یک آش خوشمزه دیگر که بیشتر در فصل زمستان پخته می‌شود. این آش یکی از غذاهای سنتی شهر اراک است که به دلیل خواص ضد سرماخوردگی چغندر، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر در فصل زمستان به اراک سفر می‌کنید، حتما این آش خوشمزه و سالم را امتحان کنید.
آش خیار
ممکن است برایتان عجیب باشد که از خیار در یک نوع غذا آن هم آش استفاده می‌شود. احتمالا با شنیدن نام این غذا دوست ندارید آن را امتحان کنید، اما این غذا طعم و عطر اشتهاآوری دارد. مواد دیگری مانند نعناع، گندم، پیاز، سیر، عدس، نان خشک و … در تهیه این غذای محلی استفاده می‌شوند. خیاری که در این آش استفاده می‌شود خیار چنبر نام دارد.
آش انار
این آش لذیذ در میان مردم محلی اراک طرفداران زیادی دارد. ترکیب برگ زردآلو، آب انار، مغز گردو، سبزیجات و حبوبات طعم شگفت انگیزی برای این غذا به وجود می‌آورد. اگر به دنبال امتحان کردن یک غذای سبک و جدید در سفرتان هستید، این آش خوشمزه را نوش جان کنید.
کله جوش یا دوغ گرمه
یک غذای سنتی که اتفاقا روش پخت آن خیلی ساده است و حتی می‌توانید خودتان در محل اقامتتان این غذای محلی را بپزید. کافیست کشک سابیده شده را رقیق کرده، اجازه دهید بجوشد و سپس به آن نعنا و سیر اضافه کنید. اگر کمی گردوی آسیاب شده به این غذا اضافه کنید طعمی شگفت انگیز پیدا می‌کند. این غذا در شهر نیشابور با عنوان “اشکنه کشک” شناخته می‌شود و طرفداران زیادی دارد.
آش اشکنه ( اوگرمه)
یک آش خوشمزه که با استفاده از برنج، سیب زمینی، لپه و تخم مرغ پخته می‌شود. آلو قیسی طعم منحصر به فردی به این آش می‌دهد. چاشنی این غذا در اصل غوره تازه است، اما در فصل‌هایی که غوره تازه نباشد از آبغوره یا سرکه به عنوان چاشنی استفاده می‌شود.
کباب ته تالی
ته تالی در واقع نام ظرفی است که این غذا در آن پخته می‌شود و نام این غذا از همین ظرف برگرفته شده است. تال به ظرفی مسی گفته می‌شود که کوتاه، پهن و گرد است که گوشت را ته آن پهن کرده و سرخ می‌کنند. این غذا به صورت آب‌دار یا خشک سرو می‌شود. گوشت چرخ کرده، پیاز رنده شده و سیب زمینی مواد اصلی این غذا هستند. اگر از آن افرادی هستید که آش را به عنوان غذا حساب نمی‌کنید، می‌توانید این کباب خوشمزه را سفارش داده و از خوردن آن لذت ببرید.
پَتله پلو
پتله به همان گندم پوست کنده می‌گویند که بلغور نمی‌شود، بلکه در آب آن را می‌پزند و می‌گذارند خشک شود. پتله عنصر اصلی این غذا است. به جز پتله، گردو و لوبیا چیتی نیز در پخت این غذا نقش دارند. این غذا به صورت دمی پخته می‌شود و حسابی شما را سیر خواهد کرد.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردم به شما کمک کنم تا با شناخت سوغات، صنایع دستی و غذاهای محلی شهر اراک، سفر بهتری به این شهر داشته باشید، سوغاتی‌های بهتری برای آشنایان خود بخرید و غذاهای خوشمزه‌تری در این شهر نوش جان کنید. سعی کنید در سفر به این شهر حتما غذاهای محلی آن را امتحان کنید و یکی از صنایع دستی آن را به عنوان یادگار برای خود بخرید تا حال و هوای این سفر خاطره‌انگیز همیشه در ذهنتان بماند.
