سال‌ها پیش، دو جنگ جهانی چهره‌ای متفاوت را برای جهان، مرزها و سرزمین‌ها ترسیم کردند. آثار آن رویدادها، هنوز بر بسیاری از نقاط جهان باقی‌مانده است. از زخم‌ها و ترس‌ها گرفته تا گورستان‌هایی که مردمی غریب از سرزمین‌های دور در آن‌ها آرام گرفته‌اند و هرگز نتوانستند به خانه بازگردند. یکی از گورستان‌های تاریخی که متعلق به جنگهای جهانی است، در تهران واقع شده است. یک فضای آرام و پر از شگفتی که با شرایط خاص می‌توان از آن بازدید کرد.
اینجا آرامستان قلهک یا گورستان متفقین است. محدوده‌ای که بیش از ۶۰۰ مزار، یادبودهای جهانی و نشانه‌هایی مهم برای شناخت تاریخ و گذشته سرزمین‌ها را دارد. در این مقاله از اتاقک همراه‌مان باشید تا بیشتر درباره این جاذبه گردشگری متفاوت تهران برایتان بگوییم.
آرامستان قلهک کجاست؟
برای دیدن آرامستان قلهک باید به منطقه ۳ تهران و خیابان شریعتی بروید. سپس وارد خیابان کلاهدوز شوید. کمی که پیاده‌روی کنید، دیوارهای قرمزی را می‌بینید که متعلق به آرامستان قلهک است. این گورستان در ضلع جنوبی باغ ییلاقی سفارت‌خانه انگلیس قرار دارد. اطراف این باغ، جای پارک زیادی نیست و احتمالا باید ماشین‌تان را خیلی دورتر پارک کنید. اگر بخواهید با مترو و اتوبوس به آرامستان قلهک بروید، ایستگاه متروی قلهک تقریبا ۵۰۰ متر پایینتر از آرامستان است. برای رفتن با اتوبوس باید در ایستگاه نزدیک به خیابان کلاهدوز در خیابان شریعتی پیاده شوید و بقیه راه را خودتان بروید.
برای اجاره روزانه خانه در تهران میتوانید از سایت اتاقک کمک بگیرید.
- ۵۰ هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
تاریخچه آرامستان قلهک
در دوره قاجار، حدود ۱۷ هکتار از باغ‌های قلهک توسط محمدشاه قاجار به بریتانیایی‌ها داده شد. شاه قاجار، کرایه ماهیانه را نیز به آن‌ها بخشید و کاری کرد که باغ در سیطره دولت بریتانیا باشد. بریتانیا نیز تغییرات و کاربردهایی که در نظر داشت را در این باغ اعمال کرد تا به آنچه که درنظر دارد، شبیه‌تر شود. بهار و تابستان باغ به لطف عبور یکی از قنات‌های اصلی قلهک و آب‌وهوای خوب شمال تهران دیدنی بود. به‌همین دلیل، بسیاری از جلسات و گردهمایی‌های مهم بریتانیا در این باغ انجام می‌شد. تا جایی که می‌گویند، زمینه تغییرات از دولت پهلوی اول به دوم نیز در همین باغ آغاز شده است.
در باغ سفارت بریتانیا زمین‌ها با کاربری‌های بسیاری طراحی شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. مثلا اینجا استخر روباز، زمین سوارکاری، زمین تنیس، فوتبال و فضایی برای اسکان کارمندان سفارت داشته است. در کنار تمام این‌ها، بخشی از زمین جنوبی سرنوشت دیگری پیدا کرد. در سال ۱۳۳۹، ملکه الیزابت به تهران و باغ قلهک سفر کرد و دستور داد گورستان کمیسیون جنگهای مشترک المنافع در مکان فعلی گورستان قلهک تاسیس شود.
این گورستان با هدف جمع‌آوری و کنار هم گذاشتن سرداران، سربازان و مردمی بود که از سرزمین‌های دوردست در جنگهای جهانی جنگیده و دور از وطن کشته شده بودند. با این دستور اجساد افراد مختلف از مکان‌های گوناگون از جمله تهران، مسجدسلیمان، رشت، همدان، طبس، بوشهر و … نبش قبر و سپس به اینجا منتقل شدند. این انتقال تا سال ۱۳۴۲ ادامه داشت.
حالا اگر به آرامستان قلهک بروید مردمی خفته در گور را خواهید دید که از ادیان، کشورها و باورهای مختلفی بودند و دهه‌ها پیش عضو متفقین محسوب می‌شدند.
متفقین گروهی در جنگهای عالم‌گیر بودند که علیه متحدین یا نیروهای محور جنگیدند. متفقین با توجه به دوری و نزدیکی با جبهه‌های جنگ، صدماتی را متحمل شدند. اما عمده آن‌ها سربازانی در جنگ داشتند. به همین دلیل در گورستان قلهک می‌بینید که یهودی، مسیحی و مسلمان از ملت‌های گوناگون کنار هم به دیار باقی رهسپار شدهاند.
گورستان کمیسیون جنگهای مشترک‌المنافع
آرامستان قلهک یکی از گورستان‌هایی است که کشورهای مشترک‌المنافع که شامل ۶ کشور استرالیا، کانادا، هندوستان، نیوزیلند، آفریقای جنوبی و انگلستان بود، آن را در سال ۱۹۱۷ تاسیس کردند. پس از اعلام آتش‌بس در سال ۱۹۱۸، در روز یازدهم، ماه یازدهم و ساعت یازدهم بخشی از مخاصمات پایان یافت و از آن همه جنگ و لشکر، گورستان‌هایی مشترک باقی ماند. این آرامستان‌ها نمادی به هم پیوسته هستند و ممکن است مانند آن‌ها را در دیگر کشورها نیز ببینید.
دیدنی‌های آرامستان قلهک
حالا اگر دوست دارید آرامستان قلهک را ببینید، خوب است بدانید چه چیزهایی در اینجا انتظارتان را می‌کشد.
نخست شما با یک باغ خرم روبه‌رو می‌شوید که درختان کهنسال آن را حاطه کرده‌اند. پس از آن میتوانید یک بنای یادبود با گنبدی آبی را ببینید که در میان ۶۰۳ مزار ساخته شده است. ۴۱۲ تن از آن‌هایی که اینجا خوابیده‌اند، در جنگ جهانی اول از دنیا رفته‌اند. ۱۵۲ مزار برای کشته‌های جنگ جهانی دوم است و ۱۳ آرامگاه نیز هیچ نام و نشانی ندارند و درواقع افرادی گمنام هستند.
در این باغ ۱۴ مزار دیگر را نیز می‌بینید که به علتی جز جنگهای جهانی فوت کرده‌اند و ۲۵ قبر هم متعلق به کسانی است که عضو متفقین نبوده‌اند. در آن سال‌ها تعدادی از دیپلمات‌های بریتانیا و خانواده‌های آن‌ها نیز در همین آرامستان به خاک سپرده شدند و پیکر آن‌ها به کشور زادگاه‌شان منتقل نشد.
جالب است بدانید برخی از این قبرها خالی هستند و آرامگاه تنها به‌عنوان نماد در کنار دیگر رزمندگان ساخته شدهاند. نکته مهم دیگر اینکه با کمک نمادها، نوشته‌ها و نکاتی که روی مزارها ذکر شده میتوانید دین، ملیت و فرهنگ صاحب مزار را بدانید.
علاوه بر مزارها، یک صلیب بزرگ با طرحی از یک شمشیر رو به پایین توسط سر رجینالد بلومفیلد طراحی و در گورستان‌های کشورهای مشترک‌المنافع که بیش از ۴۰ قبر دارند، نصب شده است.
اگر بخواهید کمی درباره آقای رجینالد بلومفیلد بدانید، باید بگوییم ایشان معمار، طراح باغ و نویسنده بود و ساختمان‌های دانشگاهی و بناهایی از جمله، برج آب وست گیت، روازه منین در بلژیک و گالری هنری آشر را نیز طراحی کرده است.
در نهایت، آرامستان متفقین یا آرامستان قلهک بنای یادبودی برای سربازانی دارد که مزاری ندارند و پیکر آن‌ها پیدا نشده است.
بهترین زمان بازدید از آرامستان قلهک
از آنجا که آرامستان قلهک یک جاذبه شهری است، در تمام فصل‌ها بدون مشکل خاصی میتوانید آن را ببینید. تنها درنظر داشته باشید که این مزارها در خیابانی شلوغ و پرترافیک هستند. پس اگر می‌خواهید وقت‌تان در خیابان تلف نشود در ساعات اوج ترافیک و روزهایی که تهران خیلی شلوغ است، برای دیدن آرامستان مراجعه نکنید.
جاذبه‌های نزدیک آرامستان قلهک
در کنار بازدید از آرامستان قلهک میتوانید برای دیدن دیگر جاهای دیدنی تهران که در حوالی باغ هستند، اقدام کنید.
موزه شهید مطهری، خانه موزه‌ای در تهران
تقریبا ۴۵۰ متر بعد از آرامستان قلهک میتوانید موزه شهید مطهری را ببینید. این موزه یک خانه تاریخی است که برای نمایش وسایل، آثار و متعلقات شهید مطهری در نظر گرفته شده است.
شهرکتاب فرشته، گشتی میان کتاب‌ها
حدود یک کیلومتر بالاتر از آرامستان قلهک، شهرکتاب فرشته را می‌بینید. در این محیط فرهنگی کتاب، محصولات هنری، آثار تجسمی و … ارائه می‌شود. ضمنا شهرکتاب فرشته کافه‌ای دوست‌داشتنی و قهوه‌های خوبی دارد.
سینما فرهنگ، تجربه یک سینمای قدیمی
این سینما در سال ۱۳۴۷ تاسیس شد و تا اواخر دهه پنجاه، بهروز وثوف مالک آن بود. پس از آن، وزارت فرهنگ و هنر سینما فرهنگ را خرید. این سینما در سال ۸۲ پس از تعمیر بازگشایی شد و به سبب وجود صدا و صندلی‌های استاندارد در رده سینماهای خوب تهران قرار دارد. فاصله این سینما تا آرامستان قلهک حدود ۳۵۰ متر است و اگر پارکینگ آن خلوت باشد میتوانید ماشین‌تان را در اینجا نیز پارک کنید.
کافه رستوران کاریز، استراحت در حیاط باصفا
حدود ۷۰۰ متر بعد از گورستان متفقین، یک کافه روباز در تهران را پیدا می‌کنید. کافه کاریز در منطقه قلهک و خیابان کاوه معروف است و بیشتر مشتریان دوست دارند در حیاط باصفای آن بنشینند. شما هم میتوانید پس از گشت‌وگذار در باغ و آرامستان قلهک، برای استراحت به کاریز سری بزنید.
- ۵۰ هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
ساعت و شرایط بازدید از آرامستان قلهک
به سبب حساسیت‌های موجود بازدید از باغ قلهک شرایط خاصی دارد. اگر یک یا نهایتا دونفر باشید از شنبه تا چهارشنبه، از ساعت ۸ صبح تا ۳ عصر میتوانید برای دیدن این آرامستان اقدام کنید. اما اگر تعدادتان بیشتر است یا در غالب تور سفر کردهاید فقط با هماهنگی قبلی میتوانید از شنبه تا پنجشنبه و از ساعت ۸ صبح تا ۱۵، به اینجا سر بزنید.
اگر قصد عکاسی از گورستان را دارید، درصورتی که نخواهید عکس‌های مدلینگ بگیرید یا فضای آرامستان را به هم بزنید، تصویربرداری از آرامستان قلهک بلامانع خواهد بود.
سخن آخر
در این مقاله از اتاقک از آرامستان قلهک برایتان گفتیم که در تهران است و در آن مزارهایی از ملیت‌های گوناگون را پیدا می‌کنید. اکثر افرادی که دهه‌ها پیش در اینجا دفن شدهاند، روزی یکی از اعضای ارتش متفقین بوده‌اند. سرنوشت باعث شد که این افراد دور از خانه به خاک سپرده شدند و حالا مزار آن‌ها، یکی از جاذبه‌های پایتخت است. اگر می‌خواهید تهرانگردی کنید و به دنبال اجاره موقت خانه در خانه تهران یا اجاره سوئیت هستید، اتاقک با مجموعه‌ای کامل از بهترین اقامتگاه‌های تهران کنار شماست تا بدون دغدغه از سفرتان لذت ببرید.
سوالات متداول
آرامستان قلهک کجاست؟
این آرامستان در خیابان کلاهدوز تهران و جنوب باغ سفارت بریتانیا واقع شده است.
چه کسانی در آرامستان قلهک دفن شدهاند؟
در آرامستان قلهک بیش از ۶۰۰ مزار است که عمدتا کشتهشدگان جنگهای جهانی اول و دوم از ملتها و مذاهب گوناگون هستند.
ساعات و روزهای کاری آرامستان قلهک چگونه است؟
اگر یک یا دونفر هستید، از شنبه تا چهارشنبه، از ساعت ۸ صبح تا ۳ عصر میتوانید برای دیدن این آرامستان اقدام کنید. اما اگر تعدادتان بیشتر است یا در غالب تور سفر کردهاید فقط به شکل تور و با هماهنگی قبلی میتوانید از شنبه تا پنجشنبه و از ساعت ۸ صبح تا ۱۵ ظهر به اینجا سر بزنید.
دیدنی‌های نزدیک به آرامستان قلهک چیست؟
سینما فرهنگ، کافه کاریز، خانه موزه استاد مطهری و شهرکتاب فرشته از دیدنی‌های نزدیک به آرامستان قلهک است.
چگونه با مترو به آرامستان قلهک بروید؟
ایستگاه متروی قلهک تقریبا ۵۰۰ متر پایینتر از آرامستان است و میتوانید از آنجا به آرامستان بروید.
