اگر می‌خواهید یک سفر خارجی ارزان و بی‌دردسر داشته باشید و مقصدتان جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متعدد داشته باشد، جایی را بهتر از ایروان پیدا نمی‌کنید. فهرست جاهای دیدنی ایروان به این ۱۵ موردی که در این مقاله می‌خوانید ختم نمی‌شود و این موضوع در کنار هزینه‌های پایین سفر به این شهر و عدم نیاز به ویزا، پایتخت همسایه شمالی ما را به گزینه‌ای ایدئال برای سفر تبدیل می‌کند.
این شهر رؤیایی چکیده‌ای از جاذبه‌های شهرهای اروپایی و آمریکایی را یکجا دارد. مثل شهرهای اروپایی مشهور با یک رود خروشان همسایه است و ساختمان‌های نئوکلاسیک فراوانی دارد که حال و هوای پراگ، پاریس، برلین و … را برای ما زنده می‌کنند. اگر هم بخواهیم سری به نیویورک بزنیم و حس قدم زدن در میان آسمان‌خراش‌ها و مظاهر شهری مدرن را داشته باشیم، کافی است خودمان را به خیابان شمالی ایروان برسانیم. در صورت دلتنگی برای ایران هم مسجد کبود به کمک ما می‌آید.
در ادامه این مقاله ابتدا مختصری با پایتخت ارمنستان آشنا می‌شویم و بعد گشتی در این شهر ۵۰۰۰ ساله می‌زنیم.
ایروان کجاست؟
ایروان پایتخت ارمنستان، همسایه شمال غربی ایران است. گرچه باستان‌شناسان به ما می‌گویند که این شهر ۵۰۰۰ سال قدمت دارد؛ اما ایروان امروزی در دورانی که بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود پایه گذاری شده و هویت فعلی خود را مدیون تلاش‌های الکساندر تامانیان، معمار مشهور ارمنی است. آقای تومانیان بسیاری از نمادهای ایروان مثل میدان جمهوری و ساختمان اپرای آن را طراحی کرده است.
این شهر در دامنه رشته‌کوه آرارات قرار دارد و به همین دلیل آب و هوای آن در بیشتر روزهای سال معتدل است؛ اما آن‌هایی که تجربه سفر به این شهر را دارند، به ما توصیه می‌کنند که در بهار و پاییز به این شهر سفر کنیم تا گرما و سرما اذیتمان نکند و از تماشای جاهای دیدنی ایروان لذت ببریم. علاوه بر این می‌توانیم سر فرصت در بازار ورنیساژ قدم بزنیم و برای خودمان و اطرافیان نقره، فرش و لباس ارمنی سوغاتی بخریم.
حالا که مختصر و مفید با ایروان آشنا شدیم، بیایید دستمان را در دست آقای تامانیان بگذاریم که بیشتر از هر کسی عاشق ایروان است و مشهورترین جاهای دیدنی ایروان را با هم ببینیم.
کاسکاد یا بنای هزارپله؛ مهمانی مجسمه‌ها
کاسکاد (Cascade) یک راه‌پله غول‌پیکر و عظیم در مرکز شهر ایروان است که مرکز شهر ایروان را به پارک پیروزی آن پیوند می‌دهد. این مورد از جاهای دیدنی ایروان در اصل یک موزه مجسمه‌های شهری است که از خانه اپرای ملی ارمنستان شروع می‌شود و ستون یادبود پنجاهمین سالگرد پیروزی شوروی بر آلمان (در جنگ جهانی دوم) نیز در انتهای آن قرار دارد.
یکی از بزرگ‌ترین مجسمه‌های کاسکاد که در ابتدای آن قرار دارد، مجسمه الکساندر تامانیان است که او را در حال بررسی نقشه‌های شهر ایروان نشان می‌دهد. به جز این مجسمه، مجسمه‌های متعدد دیگری نیز در اطراف آن و بخش‌های مختلف راه‌پله کاسکاد قرار دارند. بیشتر این مجسمه‌ها توسط هنرمندان مشهور بین‌المللی طراحی و به شهر ایروان هدیه شده‌اند. اگر می‌خواهید حسابی کالری بسوزانید، از دیدن مجسمه‌های عجیب و بامزه لذت ببرید و چشم‌انداز خوبی به شهر ایروان داشته باشید، بازدید از کاسکاد را از دست ندهید.
آدرس کاسکاد ایروان: ایروان، خیابان موسکویان
ساعت بازدید: 24 ساعته
میدان جمهوری ایروان؛ مهم‌ترین بنای سیاسی و اجتماعی ارمنستان
یکی از مشهورترین و مهم‌ترین جاهای دیدنی ایروان و شاهکار الکساندر تامانیان، همین میدان جمهوری است که در مرکز شهر ایروان قرار دارد. حال و هوای میدان جمهوری شباهت زیادی به میدان شهرداری رشت، ارگ کریمخان شیراز و … دارد.
اهالی ایروان اگر بخواهند در شهر قدمی بزنند و حال و هوایی عوض کنند، این میدان را به عنوان یکی از مقاصد اصلی خود انتخاب می‌کنند و ما هم پیشنهاد می‌کنیم که اگر می‌خواهید با حال و هوای ایروان بیشتر آشنا شوید، میدان جمهوری را در صدر مقاصد خود قرار دهید.
میدان جمهوری ایروان یکی از محل‌های مهم برای تجمعات و گردهمایی‌های سیاسی هم هست و بسیاری از جشن‌های ملی و مذهبی ارمنستان مثل جشن سالروز استقلال این کشور نیز در این میدان برگزار می‌شود. همچنین بسیاری از ساختمان‌های دولتی ارمنستان مثل وزارت دارایی و امور خارجه این کشور در مجاورت این میدان قرار دارد.
اگر در فصل بهار و تابستان به ایروان سفر کنید، شانس تماشای فواره‌های موزیکال این میدان را خواهید داشت.
آدرس میدان جمهوری ایروان: ایروان، بین خیابان امیریان و تیگران متس
ساعت بازدید: 24 ساعته
بنای یادبود قتل‌عام ارامنه؛ یادگار رنج مردم ارمنی
اگر کمی به تاریخ جهان علاقه داشته باشید، احتمالاً می‌دانید که حکومت عثمانی در سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۳ بین ۶۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون ارمنی را قتل‌عام کرده است. این رویداد تلخ تاریخی با نام نسل‌کشی ارامنه شناخته می‌شود و هر ساله در روز ۲۴ آوریل مراسم یادبودی در کلیساهای سراسر جهان برای بزرگداشت آن برگزار می‌شود.
بنای یادبود یا موزه قتل‌عام ارامنه، مجموعه‌ای متشکل از چند ستون و یک موزه است که روی تپه‌ای با نام Tsitsernakaberd و در غرب شهر ایروان قرار دارد. بنای یادبود از ۱۲ ستون خمیده تشکیل شده که هر کدام از آن‌ها نماینده استان‌هایی هستند که قتل‌عام ارامنه در آن‌ها انجام شده است. این ۱۲ ستون را یک ستون بلند ۴۴ متری و یک آتش جاویدان تکمیل می‌کنند که نماد زندگی مجدد و روح جاویدان مردم ارمنی محسوب می‌شوند.
در بخش موزه یا کوچه یادبود این مجموعه هم عکس‌ها و گزارشات تاریخی مربوط به کشتار ارمنی‌ها به نمایش گذاشته شده است. بنای یادبود نسل‌کشی از جمله جاهای دیدنی ایروان است که می‌توان در هر ساعت شبانه‌روز از آن بازدید کرد.
آدرس بنای یادبود نسل‌کشی ارامنه: ایروان، ۳ کیلومتری مرکز شهر، تپه Tsitsernakaberd
ساعت بازدید: موزه از ۱۱ صبح تا ۴:۳۰ عصر و بنای یادبود ۲۴ ساعته
مسجد کبود ایروان، تنها یادگار دوران حکومت ایران
تنها یادگار دوران حکومت ایران بر ارمنستان، مسجد کبود یا به قول ارمنی‌ها مسجد آبی است که در نزدیکی میدان جمهوری و موزه هنرهای مدرن ایروان قرار دارد. این مورد از جاهای دیدنی ارمنستان در زمان حکومت فتحعلی‌شاه قاجار و به دستور حسین علی خان ایروانی، حاکم ایروان در آن زمان ساخته شده است.
در دوران سکولاریسم اجباری شوروی، بسیاری از بناهای مذهبی شهر ایروان تخریب شد؛ اما بزرگان شهر ایروان با این بهانه که مسجد کبود موزه است، از تخریب آن جلوگیری کردند. در بنای اولیه این مسجد رنگ آبی به‌وفور به کار رفته بود و به همین دلیل نام آن را مسجد کبود گذاشتند. بعد از بازسازی مسجد توسط معماران ایرانی در دهه هفتاد شمسی، میزان رنگ آبی موجود در بنای مسجد به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت. این مورد از جاهای دیدنی ایروان به‌صورت مشترک توسط سفارت ایران و شهرداری ایروان اداره می‌شود.
این بنا مرکز آموزش زبان فارسی هم هست و همه‌روزه می‌توانید از آن بازدید کنید.
آدرس مسجد کبود ایروان: ایروان، خیابان ماشتوتس
ساعات بازدید: 10 صبح تا ۱ ظهر و ۳ تا ۶ عصر
کلیسای جامع سنت گریگور؛ از بزرگ‌ترین کلیساهای جهان
یکی از جدیدترین جاهای دیدنی ایروان، کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر است که در طول چهار سال و از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ ساخته شد. این بنا در هزار و هفتصدمین سالگرد پذیرش دین مسیحیت توسط ارمنی‌ها افتتاح شد و یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای جهان و خاورمیانه محسوب می‌شود.
این بنای باشکوه ۳۸۲۲ متر مربع مساحت و در بلندترین نقطه ۵۴ متر ارتفاع دارد و می‌تواند از ۱۷۰۰ زائر به‌صورت همزمان میزبانی کند. بازدید از این کلیسا همه روزه امکان‌پذیر است و برای دسترسی به آن باید چند متری را از خیابان اصلی و در مسیری پر از درخت پیاده‌روی کنید.
آدرس کلیسای جامع سنت گریگور: ایروان، خیابان یرواند کوچار
ساعات بازدید: 9 صبح تا ۸ شب
مجسمه مام ارمنستان؛ مادر بلندبالای ارمنی‌ها
مجسمه مام ارمنستان یک مجسمه ۵۱ متری است که در مجاورت سایر جاهای دیدنی ایروان مثل کاسکاد و موزه ماتناداران قرار دارد. این مجسمه در پارک پیروزی شهر ایروان واقع شده و بازدید از آن کاملاً رایگان است و در کنار آن تعدادی تجهیزات جنگی نیز دیده می‌شود. از کنار این مجسمه می‌توانید دید کامل و پانوراما به شهر ایروان داشته باشید و عکس‌های جذابی از این شهر بگیرید.
مام ارمنستان نماد زن‌هایی است که در زمان حمله حکومت عثمانی و نسل‌کشی ارامنه در برابر دشمن سرسختانه مقاومت کردند و جنگیدند و به همین دلیل است که در دستان او یک شمشیر می‌بینیم. این مجسمه را روس‌ها در دوران حکومت شوروی بر ارمنستان و در سال ۱۹۶۷ ساختند و آن را جایگزین مجسمه استالین کردند که در همین محل قرار داشت.
مشابه این مجسمه در تفلیس هم وجود دارد و گرجی‌ها به آن کارتلیس دِدا یا مادر گرجستان می‌گویند.
آدرس مجسمه مام ارمنستان: ایروان، پارک پیروزی
ساعات بازدید: 24 ساعته
ساختمان اپرای ملی ارمنستان؛ بهترین یادگار آقای تامانیان
اپرای ملی ارمنستان بخشی از میدان آزادی ایروان است که یکی از مشهورترین جاهای دیدنی و اماکن شهری ایروان محسوب می‌شود. این بنا در سال ۱۹۳۳ میلادی ساخته شده و یکی از آخرین یادگاری‌های تامانیان در شهر ایروان است.
ساختمان اپرای ارمنستان ۲ سالن دارد که یکی از آن‌ها به نمایش رقص و باله و دیگری به برگزاری کنسرت اختصاص دارد. سالن اپرا و باله این بنا یکی از بزرگ‌ترین سالن‌های اپرای جهان است که ۱۴۰۰۰ نفر ظرفیت دارد و هنوز هم اجراهای متعددی در آن برگزار می‌شود. بازدید از داخل ساختمان اپرای ملی ارمنستان تنها از طریق خرید بلیت کنسرت یا اپرا امکان پذیر است؛ اما نمای بیرونی آن هم شکوه خاص خود را دارد و می‌تواند عکس‌های شما را خاطره انگیز و زیبا کند.
در کنار این بنا ۲ مجسمه وجود دارد که به الکساندر اسفندیاریان (بنیان گذار آکادمی باله و اپرای ارمنستان) و هوانس تومانیان (شاعر) تعلق دارند. مجسمه آرنو باباجانیان (آهنگساز مشهور ارمنی) نیز در پارک روبروی خانه اپرا قرار دارد.
آدرس خانه اپرای ارمنستان: ایروان، میدان آزادی
دریاچه سوان؛ بزرگ‌ترین دریاچه ارمنستان
دریاچه سوان از جاهای دیدنی ایروان نیست؛ اما فاصله آن تا شهر ایروان کم (حدود یک ساعت) است. متأسفانه به دلیل گرمایش زمین و مدیریت نادرست، مساحت این دریاچه هر سال کمتر می‌شود. با این حال این دریاچه در حال حاضر یک‌ششم مساحت ارمنستان را اشغال کرده و مهم‌ترین جاذبه طبیعی این کشور محسوب می‌شود.
دریاچه سوان یکی از منابع مهم کشور ارمنستان هم محسوب می‌شود؛ چون علاوه بر تأمین آب شرب و برق، عنوان بزرگ‌ترین مرکز تفریحات آبی این کشور را هم به خود اختصاص داده است. با سفر به این دریاچه می‌توانید تفریحاتی مثل شنا، قایق‌سواری، ماهیگیری و کایت سرفینگ را امتحان کنید و از تماشای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی اطراف آن مثل پارک ملی سوان نیز لذت ببرید.
دریاچه سوان در ارتفاع ۱۹۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به همین دلیل آب و هوای آن حتی در تابستان هم خنک و مطبوع است.
آدرس دریاچه سوان: ارمنستان، شهر سوان
ساعت بازدید: 24 ساعته
معبد گارنی؛ یادگار دوران اشکانیان
معبد گارنی یکی از جاهای دیدنی ایروان و ارمنستان است که در ۳۲ کیلومتری شرق ایروان قرار دارد. ساختمان فعلی این بنا به دستور تیرداد یکم پادشاه سلسله اشکانی ارمنستان و با کمک‌های مالی نرون پادشاه مشهور رومی بازسازی شده و قدمت بنای اصلی آن به قرن سوم قبل از میلاد می‌رسد.
این بنا شباهت زیادی به معابد یونانی دارد و در ساخت آن از معماری آتن باستان الهام گرفته شده است. معبد گارنی ۲۴ ستون و یک سقف مثلثی شکل دارد و نقش اقامتگاه تابستانی پادشاهان ارمنی را برعهده داشته است.
آدرس معبد گارنی ایروان: ارمنستان، ۲۷ کیلومتری شرق ایروان
ساعت بازدید: 9 صبح تا ۶ عصر
صومعه گغارد؛ وهم‌آلود، عجیب و زیبا
صومعه گغارد یکی از جاهای دیدنی ایروان است که فاصله کمی تا این شهر و معبد گارنی دارد و اگر سحرخیز باشید، می‌توانید از هر ۲ بنا در یک نیم روز بازدید کنید. این صومعه مسیحی در قرن هفتم میلادی ساخته شده و توسط خاندان زاکاریان در قرن ۱۲ میلادی بازسازی شده است.
صومعه گغارد از معدود کلیساهای جهان است که در دره ساخته شده است. این صومعه از طریق تراشیدن کوه به وجود آمده و همین موضوع آن را خاص می‌کند. البته کنده‌کاری‌های داخلی این کلیسا هم با معماری داخلی سایر کلیساهای جهان متفاوت است و همین موضوع در کنار کاربرد سنگ‌های طوسی و سیاه در ساخت نمای داخلی، فضای صومعه گغارد را عجیب و وهم‌آلود کرده است.
نام این صومعه از نیزه‌ای که مسیح را کشته گرفته شده و خود این نیزه نیز تا سال‌ها در این مکان نگهداری می‌شد، تا این که مدتی قبل به خزانه مقدس کلیسای جامع اچمیادزین منتقل شد.
آدرس صومعه گغارد ایروان: ارمنستان، ۳۵ کیلومتری شرق ایروان
ساعت بازدید: 9 صبح تا ۶:۳۰ عصر
پارک عشاق؛ دست‌به‌دست در قلب ایروان
پارک عشاق یکی از بزرگ‌ترین پارک‌ها و جاهای دیدنی ایروان است که قدمت آن به قرن ۱۸ میلادی برمی گردد. این پارک در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ بازسازی شد و حالا تعداد زیادی مجسمه شهری مدرن در جای جای آن به چشم می‌خورد. پارک عشاق فقط پاتوق زوج‌های عاشق نیست و در آن فعالیت‌های فرهنگی مختلفی مثل کنسرت، نمایشگاه و … نیز برگزار می‌شود.
در مجاورت این بنا یک ساختمان زیبا به چشم می‌خورد که متعلق به یکی از ایستگاه‌های متروی ایروان با نام مارشال باقرامیان است. پارک عشاق فاصله کمی تا خانه اپرای ایروان و کاسکاد دارد. پیشنهاد می‌کنیم که اگر قصد دارید خودتان را با مترو به این جاهای دیدنی ایروان برسانید، مسیر خود را کمی طولانی کنید و از میان این پارک بگذرید تا از تماشای زیبایی‌ها و هوای آن لذت ببرید.
آدرس پارک عشاق ایروان: ایروان، خیابان مارشال باقرامیان
ساعت بازدید: 8 صبح تا ۱۰ شب
موزه و دژ اربونی؛ یکی از قدیمی‌ترین بناهای ایروان و جهان
دژ اربونی احتمالاً یکی از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی ایروان است که امکان بازدید از آن وجود دارد. این دژ در زمان پادشاهی آرگیشتی یکم (از پادشاهان ارمنستان باستان) و در قرن هشتم قبل از میلاد ساخته شده است و در بخش جنوب شرقی شهر ایروان قرار دارد.
در حال حاضر تنها پی و قسمت پایینی دیواره دژ اربونی و خانه‌های مسکونی اطراف آن باقی مانده و اشیای کشف شده از دژ و خانه‌ها، در موزه اربونی که در مجاورت دژ قرار دارد نگهداری می‌شوند. البته کتیبه‌های آرگیشتی یکم که به زبان میخی نوشته شده‌اند را می‌توانید در محوطه دژ مشاهده کنید.
دژ اربونی تا زمان ویرانی همواره موردتوجه حکومت‌های مختلف قرار داشته و یکی از فتوحات مهم هخامنشیان محسوب می‌شود.
آدرس دژ اربونی: ایروان، انتهای خیابان اربونی
ساعت بازدید: 10:۳۰ صبح تا ۴:۳۰ عصر
موزه آثار خطی ماتناداران؛ موزه اسناد باستانی ایروان
موزه و کتابخانه ماتناداران یکی از ارزشمندترین گنجینه‌ها و جاهای دیدنی ایروان است که کتاب‌ها و نسخ خطی مربوط به دوره‌های تاریخی مختلف در آن نگهداری می‌شود. نام ماتناداران از زبان فارسی پهلوی گرفته شده و به معنای محل نگهداری اسناد است.
در این موزه کتاب‌های خطی و دست‌نویس مربوط به قرن‌های چهارم تا هجدهم به نمایش گذاشته شده است که تعداد آن‌ها به بیش از ۲۴.۰۰۰ نسخه می‌رسد. مضمون بیشتر این آثار تاریخی است و علاوه بر دست‌نویس های ارمنی، نوشته‌هایی به زبان پهلوی و عربی نیز در میان آن‌ها دیده می‌شود. ارمنی‌ها به افتخار ماشتروتس بنیان گذاری الفبا و رسم الخط ارمنی به این موزه ماتناداران مسروپ ماشتروتس هم می‌گویند.
علاوه بر کتاب‌های خطی، بنای داخلی و معماری خارجی آن هم بسیار دیدنی است. معماری خارجی ماتناداران به سبک بناهای باستانی طراحی شده و تعدادی مجسمه سنگی در اطراف آن دیده می‌شود. بزرگ‌ترین مجسمه محوطه خارجی موزه متعلق به مسروپ ماشتروتس است که در پایین بنا و محل تلاقی مسیرهای دسترسی به آن قرار دارد.
آدرس موزه ماتناداران: ایروان، خیابان آنتاریان
ساعت بازدید: 10 صبح تا ۵:۵۰ عصر-یک شنبه و دوشنبه‌ها تعطیل
بازار ورنیساژ؛ بازار سوغاتی‌های ایروان
سفر به شهرهای قدیمی بدون بازدید از بازارهای سنتی و قدیمی آن لطفی ندارد و اگر به این بازارها سر نزنیم، انگار از تاریخ و فرهنگ آن شهر چیزی دستگیرمان نشده است.
بازار سنتی و روباز ورنیساژ یکی از جاهای دیدنی ایروان است که با فاصله‌ای کم از میدان جمهوری و کلیسای سنت گریگور روشنگر قرار دارد. در این بازار می‌توانید انواع و اقسام صنایع دستی ارمنی مثل زیورآلات نقره و سنگی (خاچکار) و همچنین فرش زیبای ارمنی را پیدا کنید. قیمت‌ها در بازار ورنیساژ نسبت به سایر مراکز خرید ایروان مناسب‌تر است و به همین دلیل گزینه‌ای ایدئال برای خرید سوغاتی محسوب می‌شود.
آدرس بازار ورنیساژ: ایروان، خیابان آرام
ساعت بازدید: 9 صبح تا ۶ عصر
خیابان شمالی ایروان؛ گشت و گذاری شیک در مرکز شهر
خیابان شمالی یکی از جاهای دیدنی ایروان است که بر خلاف تصوری که از نامش داریم، در مرکز شهر ایروان قرار دارد. این خیابان از خیابان آبوویان شروع و به میدان آزادی و خانه اپرای ارمنستان ختم می‌شود و بسیاری از رستوران‌ها و کافه‌ها، مراکز خرید و نمایندگی برندهای مشهور در آن قرار دارند. این خیابان به ساختمان‌های بلندش شهرت دارد و هر آنچه از یک گشت‌وگذار شهری شیک می‌خواهید در آن موجود است.
مرکز خرید تاشیر (یکی از مشهورترین مراکز خرید ایروان) در انتهای این خیابان قرار دارد.
سخن آخر
در این مقاله با ۱۵ مورد از جاهای دیدنی ایروان آشنا شدید، جاذبه‌های تاریخی و طبیعی پایتخت ارمنستان که بازدید از آن‌ها بر هر گردشگری واجب است. توصیه ما این است که برای کاهش هزینه‌های بازدید از این مراکز، در بدو ورود به ارمنستان یک ایروان کارت بخرید تا هزینه استفاده از مترو و بازدید از بسیاری از موزه‌ها و اماکن تاریخی ایروان برایتان رایگان تمام شود.
مثل همیشه، اتاقک در ایروان هم برای اجاره ویلا و سوئیت در کنار شما است.
سؤالات متداول در مورد جاهای دیدنی ایروان
میدان جمهوری، صومعه گغارد، معبد گارنی، مجسمه مام ارمنستان، خانه اپرای ارمنستان صومعه گغارد، معبد گارنی، دژ اربونی، موزه ماتناداران دریاچه سوان و پارک عشاقبهترین جاهای دیدنی ایروان کدامند؟
بهترین جاهای تاریخی ایروان کدامند؟
بهترین جاذبه‌های طبیعی ایروان کدامند؟
