معرفی کنیسه عزرا یعقوب | کنیسه‌ای که صاحبش می‌دانست از زندگی چه می‌خواهد.

چرا در چند سال اخیر این‌قدر دل‌تنگ گذشته می‌شویم؟ چرا بیشتر کافه‌های شهر معماری سنتی دارند؟ خانه‌های قدیمی دل آدم را می‌برند و اینستاگرام پر شده است از ویدئوهای یادآوری گذشته؟ مثل آن موقع که برف می‌آمد، مدرسه‌ها تعطیل می‌شد و …

حتماً یکی از دلایلش سخت‌تر شدن زندگی و نا ملایمتی‌های روزگار است. اگر شما هم دلتان هوای قدیم را کرده است و می‌خواهید هر از چند گاهی در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله‌های تاریخی تهران قدم بزنید، پس بیایید این بار به عودلاجان و کنیسه عزرا یعقوب برویم. کنیسه‌ای که یادگار یکی از ثروتمندترین تاجران یهودی است و بازدید از آن به یکی از تجربه‌های فراموش‌نشدنی زندگی شما تبدیل می‌شود.

کنیسه عزرا یعقوب کجاست؟

کنیسه عزرا یعقوب از آن خانه‌های قدیمی است که توانسته در دل شهرسازی مدرن و ساختمان‌های بلند ترسناک، بازهم خودش را حفظ کند. آن‌هم ته یک کوچه بن‌بست قدیمی در محله عودلاجان. محله‌ای که کارشناسان می‌گویند نزدیک به ۴۰۰ سال از عمرش می‌گذرد.

آدرس کنیسه عزرا یعقوب: تهران، خیابان مصطفی خمینی (سیروس سابق)، کوچه زمردی، کوچه برادران برهمه، کوچه مرادی، کوچه حکیم، بن‌بست چهارم، پلاک ۱۶، کنیسه عزرا یعقوب

شما هم با خواندن آدرس بالا دلتان ضعف رفت و به این فکر کردید که این خانه چه داستان‌هایی را پشت سر گذاشته است؟ اگر جوابتان بله است پس بیایید تا در بخش‌های بعد بهتان بگویم و این را هم توضیح دهم که چرا در عنوان مقاله گفتم قصه کنیسه‌ای که صاحبش می‌دانست از زندگی چه می‌خواهد؟

برای آشنایی بیشتر با پایتخت، مقاله تهران کجاست را بخوانید.

به چه مکان‌هایی کنیسه می‌گویند؟

به ساختمان مذهبی یهودیان که در آن برای نیایش یا تجمعات مذهبی جمع می‌شوند، کنیسه می‌گویند. در ایران نزدیک به ۱۰۰ کنیسه وجود دارد که بیشتر آن‌ها در تهران، شیراز و اصفهان هستند. بر اساس قوانین هلاخا که قوانین شریعت یهود است، امکان نیایش مشترک و دسته‌جمعی یهودی‌ها در هر مکانی که حداقل ۱۰ یهودی دورهم باشند، وجود دارد.

اجاره روزانه خانه تهران با قیمت مناسب

• ۵۰ هزار تومان تخفیف
• مخصوص کاربران بلاگ
• کد : OTGBLG50

همین الان رزرو کن!

تاریخچه کنیسه عزرا یعقوب

خب برسیم به بخش جذاب این مقاله، یعنی تاریخچه کنیسه عزرا یعقوب. عزرا نام یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل است. عزرا یعقوب یکی از تاجران ثروتمند اواخر دوران قاجار و اولین کسی بود که راه تجارت ایران با منچستر را باز کرد. وی در تهران و محله عودلاجان زندگی می‌کرد. محله‌ای که در دوران سلطان صاحب قران (ناصرالدین‌شاه قاجار) یکی از مهم‌ترین محله‌های یهودی‌نشین تهران بود و به آن سرچال می‌گفتند.

عزرا یعقوب در جوانی وصیت کرده بود که بعد از مرگ، با دارایی‌هایش کنیسه‌ای برای نیایش کلیمیان در همین منطقه بسازند. وقتی‌که عزا یعقوب در زمستان ۱۲۷۳ و به خاطر بیماری از دنیا رفت، همسرش به وصیت او عمل کرد و کنیسه عزرا یعقوب را تأسیس کرد. عمر این کنیسه نزدیک به ۱۳۰ سال است و خبر خوب این است که هنوز پابرجاست و مثل مرواریدی در محله عودلاجان می‌درخشد.

همان‌طور که گفتیم عزرا یعقوب تاجر سرشناسی بود و اموال زیادی داشت. بعد از فوت عزرا یعقوب بخش زیادی از دارایی‌های او صرف امور خیریه شد. ازجمله:

• ساخت یک آب‌انبار در محله عودلاجان که آب شش ماه این منطقه را تأمین می‌کرد.
• ساخت یک مکتب‌خانه
• تأمین هزینه لازم برای ساخت یک کنیسه در بیمارستانی در اورشلیم

باید بگویم این کنیسه در طول سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶ محل سکونت موقت عده زیادی از یهودیان بخارا و سمرقند و یهودیان لهستانی بود که به ایران پناه آورده بودند. کنیسه عزرا یعقوب در سال ۱۳۸۳ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

برای اجاره روزانه خانه در تهران از سایت اتاقک کمک بگیرید.

معماری کنیسه عزرا یعقوب

کنیسه عزرا یعقوب از آن ساختمان‌های قدیمی دلبر در ته کوچه‌ای بن‌بست است. ساختمانی که خودش را به‌خوبی از دست بسازوبفروش‌ها نجات داده و هویت اصالتش را حفظ کرده است. همان‌طور که در بخش قبل گفتیم ساختمان کنیسه عزرا یعقوب در سال ۱۲۷۳ ساخته شد و به همین خاطر شاخصه‌های معماری دوران قاجار در آن دیده می‌شود.

بعد از این‌که درب آهنی کوچک ولی زیبای کنیسه به روی شما باز شد، حیاط بزرگ کنیسه، حوض وسط آن‌ که درختی کهن‌سال مثل پیرمردی خمیده از آن مراقبت می‌کند، موزاییک‌های خاکستری و در گوشه‌ای دیگر چند درخت کم سن و سال توجه شما را جلب می‌کنند. بعدازآن پنجره‌های آبی‌رنگ بنا دل شما را می‌برد. باید بگویم کنیسه عزرا یعقوب چندین بار مرمت شده است، اما نمی‌دانم چه حکمتی دارد که روح این ساختمان اصیل است و وقتی وارد آن می‌شوید احساس می‌کنید در زمان سفر کردید و به سال ۱۲۷۳ برگشتید.

در این ساختمان دو کنیسه روبروی هم وجود دارد. کنیسه ضلع جنوبی بزرگ‌تر است و چند اتاق دارد تا جایی که می‌تواند پذیرای ۲۰۰ نفر باشد. این قسمت تا قبل از کوچ یهودیان از ایران یا تغییر محله زندگی‌شان، فعال بود ولی با کم شدن جمعیت کلیمیان ساکن در محله عودلاجان، این کنیسه بزرگ تعطیل شد و حالا مسکونی است.

کنیسه کوچک‌تر درست روبروی کنیسه بزرگ و در ضلع شمالی بنا قرار دارد. این قسمت همچنان فعال است و فضایی گرم و صمیمی دارد. در کنیسه کوچک شمع منورا، جایگاه تورا، معدود اشیای به‌جامانده از قدیم، قاب عکس‌های قدیمی و کتابخانه‌ای با کتاب‌های مذهبی نگه‌داری می‌شوند.

متأسفانه به خاطر محدودیت شرایط بازدید از کنیسه عزرا یعقوب و کم‌تر شدن تعداد یهودیان این منطقه، کنیسه مثل فردی تنها و مهجور با چشمانی غمگین است. کسی که مدت‌هاست منتظر است کسی درب خانه‌اش را بزند و به ملاقاتش بیاید.

شرایط بازدید از کنیسه عزرا یعقوب

بگذارید این حقیقت نه‌چندان خوشایند را همین‌الان بهتان بگویم. درب‌های کنیسه عزرا یعقوب برای بازدید عموم باز نیست. البته این موضوع یک روی خوش هم دارد و آن این است که دلیل اصلی بقای این ساختمان قدیمی در دل پایتختی که هرلحظه یک ساختمان بلند و ترسناک از گوشه‌ای از آن سر در می‌آورد همین است. برای بازدید از این کنیسه دو راه دارید:

• با تورهای گردشگری تهران که بازدید از کنیسه عزرا یعقوب در برنامه گردشگری آن‌هاست همراه شوید.
• به انجمن کلیمیان ایران بروید و از آن‌ها مجوز بگیرید.

مسیر دسترسی به کنیسه عزرا یعقوب

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفتم، کنیسه عزرا یعقوب در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران یعنی محله عودلاجان قرار دارد. همین موضوع باعث شده است که دسترسی به این کنیسه با خودروی شخصی کمی سخت باشد. به همین خاطر توصیه می‌کنم برای بازدید از کنیسه عزرا یعقوب، به خودروی شخصی‌تان استراحت بدهید و از وسایل حمل‌ونقل عمومی که شامل موارد زیر می‌شوند، استفاده کنید:

دسترسی به کنیسه عزرا یعقوب با بی آر تی

اگر می‌خواهید با بی آر تی به کنیسه عزرا یعقوب بروید، می‌توانید از خط ۲ بی آر تی یعنی خط خاوران-آزادی استفاده کنید. بعد در ایستگاه چهارراه مولوی پیاده شوید. البته باید بگویم از این ایستگاه تا کنیسه حدود ۱۵ دقیقه پیاده‌روی پیش روی شماست. آن‌هم پیاده‌روی در خیابان‌های قدیمی که شما خودتان کاشف خیلی از مکان‌های قدیمی دیگر تهران خواهید بود.

دسترسی به کنیسه عزرا یعقوب با مترو

اگر طرفدار مسیر دسترسی زیر زمین یعنی مترو هستید، یک خبر خوب برایتان دارم. شما می‌توانید از ایستگاه مولوی خط ۷ مترو، ایستگاه بهارستان خط ۲ یا ایستگاه ۱۵ خرداد در خط ۱ مترو به کنیسه عزرا یعقوب بروید. از این روش دسترسی هم مثل روش قبل، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پیاده‌روی در محله‌های قدیمی تهران پیش روی شماست که مقدمه‌ای دل‌چسب برای رسیدن به کنیسه به حساب می‌آید.

دسترسی به کنیسه عزرا یعقوب با اتوبوس

باید بگویم راه‌های دسترسی به کنیسه عزرا یعقوب با وسایل حمل‌ونقل عمومی به‌قدری راحت است که انگار این کنیسه همیشه منتظر مهمان است. شما می‌توانید با اتوبوس‌های خط ۳۵۱ هاشم‌آباد به ناصرخسرو، خط ۳۴۴ خاوران به ناصرخسرو و ۳۱۲ میدان رسالت به میدان قیام هم به کنیسه بروید. فقط باید مراقب باشید که محو زیبایی‌ها و بافت سنتی این مناطق نشوید و در ایستگاه چهارراه سیروس پیاده شوید. فاصله شما از این ایستگاه تا کنیسه فقط ۵ دقیقه است، البته به شرطی که حواستان پرت نشود و دلتان نخواهد با ساختمان‌های قدیمی و مغازه‌ها عکس بگیرید.

جاهای دیدنی نزدیک به کنیسه عزرا یعقوب

محله عودلاجان پر از خانه‌ها، بازارچه‌ها، مغازه‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی است که جان می‌دهند برای کاوش. اصلاً به همین خاطر است که این منطقه سهم زیادی از جاهای دیدنی تهران به‌خصوص جاهای تاریخی را از آن خودش کرده است. پس اگر دنبال یک فهرست از جاهای دیدنی نزدیک به کنیسه عزرا یعقوب در محله عودلاجان می‌گردید، از موارد زیر اسکرین شات بگیرید:

بازارچه تاریخی عودلاجان

اگر مسافر تهران هستید که حتماً در برنامه سفرتان بازدید از بازار بزرگ و میدان ۱۵ خرداد وجود دارد. اگر هم ساکن پایتخت هستید که مطمئنم بارها به بازار سر زدید. توصیه می‌کنم قبل یا بعد از ملاقات با کنیسه، از بازارچه تاریخی عودلاجان که بازسازی تهران قدیم است دیدن کنید. بهتان قول می‌دهم قدم زدن در این بازارچه و بازی نوری که از طاق‌ها بازیگوشی می‌کند و روی صورتتان می‌افتد، حسابی لذت‌بخش خواهد بود.

آدرس بازارچه عودلاجان: خیابان ۱۵ خرداد، عودلاجان غربی تا بافت تاریخی عودلاجان

حمام نواب

اگر طرفدار خانه‌ها و حمام‌های تاریخی هم نیستید، پیشنهاد می‌کنم از حمام نواب بازدید کنید. این حمام لوکیشن معروف‌ترین فیلم فارسی قبل از انقلاب یعنی قیصر بود و سکانس پرطرفدار قتل کریم آب منگل در این حمام فیلم‌برداری شد.

آدرس حمام نواب: خیابان ۱۵ خرداد، خیابان ری، خیابان امامزاده یحیی، خیابان قاسمی، حمام نواب تهران

خانه کاظمی

خانه کاظمی یکی از خانه‌های قدیمی تهران است که در محله عودلاجان قرار دارد. این خانه در حال حاضر موزه مردم‌شناسی تهران قدیم است. بازدید از خانه کاظمی که از دوران قاجار به‌جا مانده و بازدید از موزه مردم‌شناسی آن، به یک تجربه لذت‌بخش در تهران گردی شما تبدیل می‌شود.

آدرس خانه کاظمی: خیابان ۱۵ خرداد، کوچه ابوالقاسم شیرازی، کوچه امامزاده یحیی، خانه کاظمی

نکات مهم موقع بازدید از کنیسه عزرا یعقوب

• درب‌های کنیسه عزرا یعقوب به روی عموم باز نیست. برای بازدید باید با تورهای گردشگری تهران همراه شوید یا از انجمن کلیمیان تهران مجوز بگیرید.
• کنیسه عزرا یعقوب در کوچه‌پس‌کوچه‌های تهران قدیم و عودلاجان است. پس توصیه می‌کنم قید دسترسی با خودروی شخصی را بزنید و از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.
• حواستان باشد که به عقاید و باورهای کلیمیان احترام بگذارید.

سخن آخر

در این مقاله به دل یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران یعنی عودلاجان رفتیم. در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن قدم زدیم و چندساعتی را با حال و هوای تهران قدیم زندگی کردیم. بعد با تورهای گردشگری همراه شدیم و به ملاقات کنیسه عزرا یعقوب رفتیم. البته گروهی از ما هم با انجمن کلیمیان هماهنگ کرده بودند و با مجوز بازدیدی که داشتند به ما ملحق شدند. تماشای ساختمان ۱۳۰ ساله کنیسه و قدم زدن در بافت قدیمی تهران حال و هوایمان را حسابی عوض کرد و خاطره خوش دیگری به فهرست تهران گردی‌هایمان اضافه شد.

برای سفر به تهران و بازدید از جاهای دیدنی آن، بهتر است قبل از سفر اقامتگاه موردنظرتان را رزرو کنید تا در ترافیک شهر و تنوع جاهای دیدنی، دیگر نگران سقف بالای سرتان نباشید. برای این کار هم اتاقک کنار شماست تا بتوانید چه داخل شهر تهران و چه در اطراف آن، بهترین اقامتگاه موردنظرتان را اجاره کنید.

سؤالات متداول