بانه کجاست؟ | طبیعتی بکر در شهری تاریخی

یادم می‌آید زمانی که مدرسه می‌رفتم، عاشق درس تاریخ بودم و همیشه جدا از درس‌های مدرسه، کتاب‌ها و داستان‌های تاریخی را دنبال می‌کردم! البته ناگفته نماند که پدربزرگ افسانه‌های قومی و قبیله‌ای در شهرهای مرزی و کردنشین را برایم تعریف می‌کرد و من در دنیای افسانه‌ها غرق می‌شدم! با وجود گذشت سال‌ها هنوز گاهی آرزو می‌کنم ای کاش یک ماشین زمان اختراع می‌شد و به راحتی می‌توانستم در زمان سفر کنم و رخدادهای هر دوره تاریخی را از نزدیک ببینم، اما بی‌شک این فقط یک آرزوست و شاید دلیل این آرزو زندگی در شهر کرمانشاه با تاریخی کهن و باستانی باشد.

در هرحال استان‌های کرمانشاه و کردستان از آن دسته شهرهای ایران هستند که در گوشه گوشه آن‌ها یادگاری‌هایی از دوره‌های مختلف تاریخی وجود دارد و هنوز در برخی شهرهای کوچک این استا‌ن‌ها، خانه‌ها با همان سبک و سیاق قدیمی پابرجا هستند.

اما این مقاله درباره شهری در استان کردستان است که اتفاقا شهرت زیادی دارد ولی بیشتر مردم آن را به دلیل بازارها و پاساژهای مرزی‌اش می‌شناسند و این در حالی‌ست که طبیعت بکر و تاریخ کهنی دارد! در ادامه مقاله شما را با ویژگی‌های منحصربه‌فرد شهر بانه آشنا می‌کنم.

بانه کجاست؟

اول از همه ببینیم شهر بانه در کجای ایران قرار دارد؟! برای پاسخ به این سوال باید راهی غرب کشور شویم، تا مهمان مردم مهمان‌نواز و مهربان کردستان باشیم. در واقع بانه یکی از شهرهای استان کردستان است و تنها ۲۰ کیلومتر با کردستان عراق فاصله دارد که یک شهر مرزی محسوب می‌شود.

شهرستان بانه با شهرهای سقز و سردشت همسایه است و تا مرکز استان کردستان یعنی شهر سنندج حدود ۲۴۰ کیلومتر فاصله دارد. در واقع از شهر سنندج تا بانه کمتر از چهار ساعت رانندگی لازم است.

تاریخچه بانه

معمولا تاریخچه دقیقی از شهرهای کوچک ایران در جایی ثبت نشده یا حتی اگر تاریخچه مهمی وجود داشته، به مرور زمان و با جنگ‌های متفاوت از بین رفته است. شهر بانه هم جزء شهرهای کوچک و مرزی ایران به شمار می‌رود که تاریخچه دقیقی ندارد، اما در این مقاله سعی می‌کنم اطلاعات کاملی از این شهر زیبا در اختیار شما قرار دهم

از اسم شهر شروع می‌کنم. بانه در زبان کردی به معنای بالا است، برای مثال اگر یک شخص کرد زبان بخواهد درباره وسیله‌ای که بالای یک بلندی قرار دارد، صحبت کند می‌گوید: فلان چیز ها او بانه! یعنی فلان چیز آن بالاست.

برخی اعتقاد دارند چون شهر بانه بر بلندای کوه  و در ارتقاع ۱۵۵۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و برای رسیدن به آن باید مسیر سربالایی زیادی را طی کنید، به آن بانه می‌گویند. اما برخی دیگر از تاریخ‌شناسان نظر دیگری دارند و معتقدند به دلیل باقی مانده آثار اندکی از اردوگاه قدیمی در این منطقه به آن بانه می‌گویند، چون بانه به معنای اردوگاه و اقامتگاه است!

براساس برخی از تحقیقات تاریخ‌شناسان، در این شهر قبل از ورود دین اسلام به ایران یک قوم زرتشتی منسوب به « قه قو» زندگی می‌کردند که با حمله اعراب به ایران و گسترش دین اسلام، این شهر به مسلمانان سپرده شده است. ضمن اینکه طبق بعضی از اسناد به جای مانده از آن دوران، نام این شهر تا سال‌ها «به‌روژه» بوده است که در لغت آفتاب یا آفتاب‌گردان معنی می‌شود.

دوران‌های سخت شهر بانه

شهر بانه مانند بیشتر شهرهای مرزی ایران، در دوران‌های مختلف نیز با سختی‌های زیادی مواجه شده است! یکی از تلخ‌ترین حوادث برای مردم بانه بدون شک آتش‌سوزی در جنگ‌های جهانی اول و دوم است که گورستانی از مردم بی‌گناه را به جا گذاشته و به آن بخش از شهر بانه کهنه می‌گویند. بعدها نیز در سال ۱۳۲۳ این شهر زیبا توسط محمدرشیدخان داروخانی که از کردهای عراق بود، در مخالفت با رژیم پهلوی به آتش کشیده شد و بازسازی مجدد آن سال‌ها زمان برد!

طبق برخی منابع تاریخی نیز مشخص شده، تعداد زیادی خانواده یهودی و کلیمی که بیش از هفت قرن قبل از میلاد مسیح به ایران گریختند، در شهر بانه زندگی می‌کردند. این خانواده‌های یهودی و کلیمی در سال ۱۳۲۸ و زمانی‌که به طور رسمی اسرائیل اعلام استقلال کرد، برای همیشه راهی فلسطین شدند.

اما با وجود همه این رخدادهای تلخ، باید در سفر به شهر بانه پای صحبت افراد کهنسال شهر بنشینید تا از افسانه‌هایی که نسل به نسل گشته برای شما بگویند و با خاطراتی که بازگو می‌کنند، شما را به ورای تاریخ کهن ایران ببرند. پیشنهاد من به شما در سفر به شهرهای مختلف ایران این است که از تجربه زیستی مردم و افسانه‌های محلی غافل نشوید، چون یکی از جذابیت‌های گردشگری محسوب می‌شود که بدون شک شما را شگفت‌زده می‌کند.

فرهنگ و آداب‌ورسوم بانه

مردم ایران با هر نژادی به مهمان‌نوازی و خونگرمی شهرت دارند، که قوم کرد نیز شامل این ویژگی می‌شوند! البته بیشتر کردها را با واژه‌هایی مانند معرفت، صداقت و سادگی می‌شناسند.

شهر بانه نیز مردمی کردنشین با زبان کوردی سورنانی دارد که بیشتر به بازار و پاساژهایش معروف است؛ بنابراین سالانه افراد زیادی از سراسر ایران راهی بانه می‌شوند تا کالاهای خارجی و با کیفیت را از این‌جا خریداری کنند. بیشتر مردم شهر بانه را مسلمانان اهل تسنن تشکیل می‌دهند و آداب‌ورسوم این شهر ترکیبی از فرهنگ غنی کوردهای ایرانی و آئین‌های مذهبی اهل تسنن است. بیشتر اعیاد و مراسم‌های آئینی در این شهر برگزار می‌شود و به طور کلی مردم شاد و مهربانی دارد که با وجود شرایط سخت همچنان با لبخند و روی خوش از مسافران و توریست‌ها استقبال می‌کنند.

آب‌وهوای شهر بانه

شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها قبل از سفر به هر شهر یا کشوری، آب‌وهوای آن‌جاست! شهر بانه همانطور که در قسمت تاریخچه گفتم در ارتفاع قرار دارد؛ بنابراین آب‌وهوای آن سرد است و همچنین به دلیل وجود جنگل‌های طبیعی گردو و بلوط  کمی رطوبت دارد. به همین دلیل جز مناطق سرد و مرطوب ایران به شمار می‌آید.

دمای هوای بانه در فصل‌های مختلف سال بین ۲۱- و ۳۶ درجه سانتیگراد متغیر است و تابستان‌های خنک و دل‌پذیری برای سفر دارد.

بهترین زمان سفر به بانه

انتخاب بهترین فصل برای هر منطقه خیلی به سلیقه افراد بستگی دارد! مثلا عده‌ای از مردم عاشق هوای برفی هستند و حاضرند کیلومترها سفر کنند تا از طبیعت برفی و زمستانی لذت ببرند اما برعکس گروهی از مردم عاشق بهار و سرسبزی هستند و بیشتر سفرهایشان را در فصل بهار است!

شهر بانه نیز مانند بیشتر شهرهای ایران طبیعتی چهارفصل و زیبا دارد؛ بنابراین اگر طبیعت بکر و سبز بهار را می‌خواهید یا مشتاق سفر به یک شهر خنک در تابستان هستید، بانه جاذبه‌های متنوعی برای طبیعت‌گردی دارد. اما اگر قصد دارید در فصل‌های پاییز و زمستان راهی بانه شوید، باید تجهیزات کامل خودرو و لباس‌های خیلی گرم را همراه داشته باشید. در نهایت هم اگر نظر نویسنده مقاله را می‌خواهید؛ با توجه به ویژگی‌های فصلی و طبیعت بکر، فصل بهار بهترین زمان برای سفر به بانه است.

جاذبه‌های دیدنی شهر بانه

هدف بیشتر کسانی که برای اولین بار به شهر بانه سفر می‌کنند، خرید از بازار آزاد این شهر است اما وقتی با طبیعت بکر و بی‌نظیر آن مواجه می‌شوند، زمان بیشتری را برای ماندن و گردش در نظر می‌گیرند!

در شهر بانه جاذبه‌های گردشگری مانند روستای سبدلو، غار سنگی حسین کوهکن، کوه آربابا، پارک جنگلی دوکانان، پارک جنگلی پیرمراد، روستای نجنه، دریاچه سد بانه، دریاچه سورین، روستای نژو و … برای تفریح وجود دارد که در ادامه چند مورد را با هم بررسی می‌کنیم.

روستای سبدلو

حدود ۵ کیلومتری شمال شرقی شهر بانه یک روستای زیبا به نام سبدلو وجود دارد. این روستا برای طبیعت‌گردی، کوهنوردی، روستاگردی و لذت بردن از هوای تازه یک انتخاب ایده‌آل است. چون روستای سبدلو جنگل، کوه، چشمه‌، باغ و بافت تاریخی بی‌نظیری دارد که بیشتر سلیقه‌ها را مجذوب خود می‌کند.

وجود جنگل‌هایی مانند هه‌واری، کونه گورگ، پاناوان، کانی‌شیلان و می‌باخی این‌جا را به یکی از بهترین لوکیشن‌های طبیعت‌گردی در استان کردستان تبدیل کرده است. زیبایی روستای سبدلو در فصل بهار دوچندان می‌شود و برای کمپینگ مناسب است. البته به دلیل مهمان‌نوازی مردم کردستان، احتمالا در سفر به روستای سبدلو می‌توانید مهمان روستایی‌ها شوید و علاوه بر آشنایی با فرهنگ آن‌ها، از طعم غذاهای محلی و میوه‌های ارگانیک لذت ببرید.     

کوه آربابا

کوه آربابا اصلی‌ترین نماد شهر بانه محسوب می‌شود که با ارتفاع بیش از دوهزار متر یکی از کوه‌های محبوب در بین کوهنوردان است و سالانه افراد زیادی فقط برای کوه پیمایی به این‌جا سفر می‌کنند. کوه آربابا علاوه‌بر جاذبه طبیعی، یک جاذبه مذهبی نیز است، چون زیارتگاه پیرمراد در دامنه آن قرار گرفته است که یکی از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی شهر بانه است. همچنین پارک‌های جنگلی دوکانان و پیرمراد در دامنه این کوه ساخته شدند و جزء پارک‌های پرطرفدار در استان کردستان هستند که مناسب کمپ، پیک نیک خانوادگی و تفریح طراحی شدند.

روستای نجنه

حدود ۴۰ کیلومتر که از شهر بانه به سمت سردشت حرکت کنید، به روستای خوش آب‌وهوای نجنه می‌رسید. این روستا به دلیل وجود بافت قدیمی، باغ‌های متعدد، چشمه‌هلی پرآب، درختان بلوط و مناظر طبیعی بکر، یکی از جاذبه‌های مورد توجه گردشگردان در سفر به بانه است. چون هر آنچه از زیبایی، آب‌وهوای مطبوع، سوغاتی‌های خوشمزه و … می‌خواهید را در روستای نجنه پیدا می‌کنید. در روستای نجنه کشاورزی و شیلات رونق زیادی دارد؛ بنابراین به شما توصیه می‌کنم به جز سرو ماهی تازه، از کشاورزان محصولات ارگانیک خریداری کنید.

سوغات و صنایع دستی شهر بانه

از هر چه بگذریم، سخن سوغاتی خوش‌تر است! همیشه در سفر به شهرهای مختلف ایران و جهان، خرید سوغاتی و یادگاری یک اصل مهم است؛ بنابراین بررسی اینکه هر شهر چه سوغاتی‌هایی دارد، جزء جدایی‌ناپذیر هر مقاله گردشگری محسوب می‌شود.

در شهرهای استان کردستان علاوه بر محصولات طبیعی و خوراکی مانند عسل طبیعی، گردو، شیرینی‌های محلی و … صنایع دستی‌ منحصربه‌فرد برای خرید وجود دارد. بانه نیز یکی از شهرهای محبوب و توریستی کردستان است و محصولات دست‌سازی مثل لباس‌های زنانه و مردانه محلی، سازهای سنتی، بازی‌های چوبی تخته و شطرنج، گیوه‌های معروف کردستان، فرش، گلیم و … دارد.

ضمن اینکه هر کدام از این محصولات با توجه به اقلیم و ذوق هنرمندان کورد طراحی و ساخته شده و با صنایع دستی مشابه در دیگر شهرهای ایران متفاوت است. همچنین در شهر بانه می‌توانید انواع محصولات خوراکی و طبیعی مثل دمنوش‌های کوهی، آجیل، عسل، شیرینی‌های محلی، مویز محلی بانه و … برای سوغاتی خریداری کنید.

غذاهای محلی بانه

مردم استان کردستان تنوع غذایی خوبی دارند و شما با هر رژیم غذایی در این استان به مشکل نمی‌خورید! چون علاوه‌بر غذاهای لذیذی که با گوشت تهیه می‌شود، در استان کردستان غذاهای گیاهی متنوعی نیز طبخ می‌شود.

کلانه: یکی از نان‌های محلی کردستان است که با خمیر و گیاه کوهی و تند « پیرچگ» تهیه می‌شود. این گیاه از لحاظ ظاهری شبیه پیازچه است، اما طعم و عطری کاملا متفاوت دارد. البته برای سرو این نان محلی گیاهی باید در اوایل فصل بهار راهی شهر بانه شوید.

خورش ریواس: خورش ریواس هم یکی از غذاهای محبوب کردستان به شمار می‌رود که ترکیب گیاه ریواس و گیاهان کوهی خوش عطر با گوشت گوسفند است.

نان‌های شلکینه و برساق، قایرمه، آش عدس بلغور، کباب، ماهی کباب، دلمه برگ مو، هتیمچه و … جزء غذاهای محلی کردستان محسوب می‌شوند و توصیه می‌کنم در سفر به بانه حتما غذاهای محلی را امتحان کنید.

مراکز خرید بانه

اما بخش مهم شهر بانه مراکز خرید آن است که سالانه گردشگران زیادی فقط برای خرید به این شهر سفر می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد که شهر بانه با وجود وسعت کمی که دارد، دارای بیش از ۸۰ مرکز خرید و پاساژ است!

در شهر بانه دو بخش بازار بزرگ مرزی و مجتمع‌های تجاری برای خرید وجود دارد که شامل مراکزی مانند پاساژخیام، پاساژعزیزی، مجتمع تجاری کردستان، مجتمع تجاری زیتون، پاساژ بهار، مرکز خرید سان سیتی، مرکز خرید مروارید و … می‌شود.

در سایت اتاقک یک مقاله جدا برای معرفی کامل مراکز خرید بانه قرار دارد که شما می‌توانید ویژگی‌ها و محصولات این مراکز را با جزئیات کامل در این مقاله بخوانید.

راه‌های دسترسی به شهر بانه

اما برای سفر به بانه چه مسیرهای دسترسی وجود دارد؟ همانطور که در ابتدای مقاله گفتم، بانه یکی از شهرهای مرزی استان کردستان است و برای سفر به این شهر باید راهی غرب کشور شوید.

سفر به بانه با هواپیما: در شهر بانه فرودگاه وجود ندارد؛ بنابراین شما باید از تهران با هواپیما راهی شهر سنندج شوید و بعد از سنندج با ماشین‌های سواری و خطی به بانه بروید. شهر سنندج تا بانه حدود ۲۷۰ کیلومتر فاصله دارد که با سرعت متوسط و با توجه به مسیر پر پیچ‌وخم تقریبا سه ساعت طول می‌کشد.

سفر به بانه با خودرو شخصی: از مرکزشهر تهران تا بانه تقریبا ۶۶۰ کیلومتر است و با سرعت متوسط حدود هشت ساعت طول می‌کشد. این سفر را می‌توانید از طریق دو مسیر تهران- ساوه یا تهران- قزوین بروید که در نهایت از هر دو مسیر باید به شهر بیجار و بعد از آن سقز برسید.

فاصله زمانی از هر دوی این مسیرها حدود هشت ساعت است، اما شما می‌توانید طی مسیر از جاذبه‌های شهرهای بیجار و سقز نیز دیدن کنید.

سفر به بانه با اتوبوس: از تهران و سایر شهرهای ایران به سمت بانه اتوبوس‌های مسافربری وجود دارد که شما با تهیه بلیت از سایت و پایانه‌های اتوبوس‌رانی به راحتی می‌توانید راهی شهر بانه شوید.

در بانه کجا اقامت کنیم؟

شهر بانه به دلیل وجود مراکز خرید متعدد و هجم زیاد توریست‌هایی که سالانه به این شهر سفر می‌کنند، امکانات اقامتی خوبی وجود دارد که شامل انواع هتل‌های چند ستاره، آپارتمان‌های مبله، اجاره سوئیت های کوچک، خانه‌های دربستی، اقامتگاه و … می‌شود. شما می‌توانید با توجه به میزان بودجه، تعداد نفرات، سلیقه، امکانات و … در سایت یا اپلیکیشن اتاقک با اجاره خانه روزانه و هتل آپارتمان در بانه سفر خوبی داشته باشید.

نکته مهم: فقط به این نکته توجه داشته باشید که در تعطیلات رسمی و نوروز باید رزرو اقامتگاه خود را چند هفته زودتر انجام دهید.

سخن آخر

همیشه ما برای سفر شهرهای معروف و شلوغ را انتخاب می‌کنیم، یا راهی جاده چالوس و شهرهای شمالی هستیم و یا به سمت شیراز و اصفهان می‌رویم! در حالی‌که شهرهای کوچک و بزرگ زیادی در گوشه گوشه ایران داریم که جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و هنری زیادی برای بازدید دارند.

بانه یکی از شهرهای کوچک مرزی است، که بیشتر به دلیل بازار آزاد و مراکز خرید شهرت دارد اما جاذبه‌های گردشگردی و طبیعی این شهر بیشتر از تصور است؛ بنابراین فقط برای خرید به بانه نروید، چون طبیعت بکر، آب‌وهوای مطبوع و مردم مهمان‌نوازش یک سفر خاص و جذاب را برای شما رقم می‌زنند.

سوالات متداول