خیلی از ما بارها نام علی آباد کتول را شنیده‌ایم و حتی در گفت‌وگوهای روزمره هم از نام این شهر استفاده می‌کنیم؛ اما نمی‌دانیم دقیقاً در کدام نقطه نقشه ایران قرار گرفته است. علی آباد کتول یکی از شهرهای شمالی ایران است و اگر به فکر اجاره ویلا و گشت و گذار در این منطقه هستید، در ادامه همراه ما باشید. در این مقاله، سفری مجازی به این شهر خوش آب‌وهوای ایران داریم؛ شهری که به شهر آبشارهای بلند و بهشت اکوسیستم استان گلستان معروف است. می‌خواهیم در گوشه و کنار آن قدم بزنیم با تاریخچه و فرهنگش آشنا شویم و ببینیم این خطه جادویی چه سورپرایزهایی برای گردشگران دارد.
علی آباد کتول کجاست؟
علی آباد کتول یکی از شهرهای استان گلستان و مرکز شهرستان علیآباد کتول است؛ نقطه‌ای از خاک ایران که از یک‌سو به تپه‌ها و جلگه‌های دیدنی و از سویی دیگر به مناطق کوهستانی می‌رسد. علیآباد کتول دهمین منطقه شهری بزرگ در شمال کشور و سومین ناحیه شهری بزرگ استان گلستان است؛ مساحت این شهرستان ۱۱۶۳ کیلومترمربع است که منطقه شهرنشین، سهمی معادل ۲۰ کیلومترمربع از این مساحت را دارد. همسایگان شرقی و غربی این شهر به ترتیب رامیان و گرگان هستند و شمال و جنوب این شهر به گنبدکاووس و جنگل‌های زیبای چلچلی می‌رسد. جمعیت این شهر در سرشماری سال ۱۳۹۵، حدود ۱۰۰ هزار نفر بود و به همین خاطر در میان شهرهای استان گلستان، از نظر جمعیت رتبه سوم را دارد. با توجه به موقعیت قرارگیری این شهر، یکی از بهترین گزینه‌ها برای اجاره ویلا در شمال و اقامت چند روزه محسوب می‌شود.
تاریخچه علی آباد کتول
با استناد به کاوش‌های باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی، علی آباد کتول شهری ۷ هزارساله است. این قدمت با توجه به سن و سال تپه‌های باستانی و بررسی بناهای تاریخی باقی‌مانده به دست آمده است. بنابراین با اجاره ویلا در علی آباد کتول نه تنها می‌توانید در طبیعت زیبای آن به گشت و گذار بپردازید، بلکه در یک منطقه با تاریخ بسیار غنی اقامت خواهید داشت.
نام کتول هم قدمتی طولانی دارد و شامل دو بخش «کته» و «اول» می‌شود که ریشه اوستایی دارند. «کته» به معنی جا و مکان و «اول» به معنی گودال، دره و شیب است. به چندین آبادی هم که در دره و کوه قرار دارند، کتول گفته می‌شود. در ادامه که قرار است بیشتر با این شهر آشنا شویم، متوجه می‌شوید که این نام به‌درستی برای این منطقه دلربا از ایران انتخاب شده است.
فرهنگ و آداب‌ورسوم علی آباد کتول
در این بخش می‌خواهیم با فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم این شهر آشنا شویم؛ شهری که بیشتر مردم آن شیعه و از قوم کتولی (قومی طبری تبار) هستند و اهالی آن به زبان طبری و گویش کتولی صحبت می‌کنند.
سایر اقوام این شهر از قومیت‌های شاهرودی، آذربایجانی، سیستانی، نیشابوری، کاشمری، سبزواری، ترک، ترکمنی و فندرسکی هستند. در ضمن باید بگوییم حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد اهالی ترکمن این شهر، اهل تسنن هستند.
در این خطه زیبا از کشورمان، رسم‌های مشترک ما ایرانیان از رسوم سنتی مثل عید نوروز، شب یلدا و چهارشنبه‌سوری گرفته تا مراسم مذهبی، با شکل و شمایل خاص مردم این منطقه برگزار می‌شوند. از معروف‌ترین آداب این منطقه می‌توان به رسم‌های علم بندان، سینه‌زنی و نوحه‌خوانی در ماه محرم اشاره کرد.
روستاهای علی آباد کتول
تقسیمات کشوری شهرستان علیآباد کتول شامل موارد زیر می‌شود:
- بخش مرکزی با همین نام و دو دهستان کتول و زرین گل
- شهر علیآباد کتول با بخش کمالان و دو دهستان استرآباد و شیرنگ
- شهر فاضل آباد، مزرعه و سنگدوین
این شهرستان روستاهای متعددی دارد که معروف‌ترین آنها عبارت‌اند از: روستای آلوستان؛ آشوربای؛ احمدآباد؛ اودک اوجی؛ گلستان؛ گنو، مارون کلاته؛ ریگ چشمه؛ شیرین‌آباد؛ نوده کتول؛ پیچک محله؛ معصوم‌آباد فندرسک؛ سیاه مرزکوهغ کردآباد و کوچک استاجیق.
اقتصاد علی آباد کتول
اقتصاد این شهر مثل اکثر شهرهای شمالی بر پایه کشاورزی، دامداری و باغداری می‌چرخد؛ البته که اهالی این خطه مردمانی هنرمند در ساخت انواع صنایع دستی مانند نمدمالی، چادر شب بافی و از همه مهم‌تر ساخت ادوات موسیقی مثل تار، سه‌تار، کمانچه، نی هفت‌بند و … هستند.
در سال‌های اخیر و با رونق گردشگری، شغل‌های این حوزه هم در این منطقه رونق پیدا کردند و بار بخشی از اقتصاد این خطه به دوش آن‌هاست.
آب و هوای علی آباد کتول
علیآباد کتول در ارتفاع ۱۴۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است و به همین خاطر منطقه‌ای پست و کم ارتفاع به حساب می‌آید. موقعیت این شهر و قرار گرفتن آن میان تپه، جنگل و دو دهنه کوهستان، باعث شده است که آب‌وهوای علی آباد کتول معتدل باشد؛ همین لوکیشن، این شهر را به یکی از خوش آب‌وهواترین شهرهای استان گلستان با بهاری مطبوع، تابستانی شرجی، پاییزی خنک و زمستانی نسبتاً سرد تبدیل کرده است.
بهترین زمان سفر به علی آباد کتول
اگر می‌خواهید موقع سفر به این منطقه حسابی از آب‌وهوا لذت ببرید، پس خلاصه بگویم بهترین زمان سفر به علی آباد کتول بهار و پاییز است. اگر رطوبت هوای تابستان یا سردی هوای زمستان برایتان اذیت کننده نیست، می‌توانید از خلوتی این شهر استفاده کنید و تابستان و زمستان هم راهی سومین شهر بزرگ استان گلستان شوید.
جاهای دیدنی علی آباد کتول
حالا وقت آن رسیده است سراغ جاهای دیدنی علی آباد کتول برویم؛ شهری که به خاطر آب‌وهوای منحصربه‌فرد، طبیعت زیبا و حضور آبشار کبودوال در آن، لقب بهشت اکوسیستم استان گلستان را از آن خودش کرده است.
آبشار کبودوال
آبشار کبودوال در فاصله هشت کیلومتری با علی آباد کتول و در جاده کبودوال قرار دارد. نام این آبشار در سال ۱۳۹۴ به فهرست میراث طبیعی ایران اضافه شد و باید بگویم به همین خاطر، امکانات تفریحی و رفاهی مختلفی در اطراف این آبشار وجود دارد.
این آبشار، تنها آبشار تمام خزه‌ای ایران با ارتفاع ۶ متری است و می‌توانید آب خنک و گوارای آن را هم نوش جان کنید.
دریاچه سد کبودوال یا دریاچه سد زرین گل
دریاچه سد زرین گل که به دریاچه سد کبودوال هم معروف است، یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و تماشایی این شهر است؛ این دریاچه در ۱.۵ کیلومتری جنوب علیآباد کتول و اواسط جاده آن به آبشار کبودوال قرار دارد؛ به همین خاطر بیشتر گردشگران موقع بازدید از آبشار به ملاقات این دریاچه هم می‌روند.
این دریاچه مصنوعی به خاطر چشم‌انداز بی‌نظیر جنگل‌های کبودوال، یکی از زیباترین جاذبه‌های دیدنی این شهر به حساب می‌آید.
شغال تپه
در جنوب غربی میدان مرکزی علی آبادکتول، تپه‌ای بیضی‌شکل با ۵۰ متر عرض، ۶۰ متر طول و چهار متر ارتفاع به نام شغال تپه وجود دارد؛ نکته مهم درباره این جاذبه دیدنی این است که آن را قدیمی‌ترین نشانه سکونت بشر در این منطقه می‌دانند و بازدید از آن حال و هوایی غریب را در هر گردشگری به وجود می‌آورد.
در اطراف این جاذبه سفالینه‌هایی قدیمی از ادوار مختلف تاریخی کشف شده است که باعث شده نام این منطقه در خرداد ۱۳۸۲، به فهرست آثار ملی ایران اضافه شود.
آبشار چلی
در سومین شهر بزرگ استان گلستان، آبشارها فرمانروایی می‌کنند؛ یکی دیگر از بلندترین آبشارهای این شهر، آبشار چلی است؛ آبشاری با ارتفاع ۶۰ متر که در ییلاق چلی سفلی و میان جنگل‌های زیبای این منطقه پنهان شده است.
بازدید از این آبشار به حدود یک ساعت جنگل نوردی نه‌چندان سخت در دل روستایی با آب‌وهوای خنک نیاز دارد؛ بازدیدی که در آن، آسمان آبی و پاک این منطقه و پرندگان خوش‌آواز، همسفران بی‌نظیر شما هستند.
سوغات و صنایع‌دستی علی آباد کتول
به عقیده خیلی از گردشگران و مسافران، سفر به هر شهر بدون خرید سوغاتی آن‌جور که باید به دل آدم نمی‌نشیند. اگر شما هم مثل من از این دسته افراد هستید، پس فهرست زیر را که شامل معروف‌ترین سوغات و صنایع دستی این خطه هنرمند می‌شود به خاطر داشته باشید تا بتوانید از محصولات مختلف این شهر، یک یادگاری با خودتان به خانه بیاورید:
- ساخت ادوات موسیقی مثل تار، دوتار، سه‌تار، کمانچه
- چادر شب بافی
- نمدمالی
- آجیده دوزی
- نوار بافی
- بافت پارچه‌های ابریشمی
- لباس‌های محلی
راستی از خوراکی‌ها و تنقلات خوشمزه این شهر مثل بابتو که یک شیرینی محلی است، «خاکی» که نوعی تنقلات به حساب می‌آید، ترشی آلو گاوی و «کندس او» که عصاره یک میوه جنگلی به همین نام است، غافل نشوید.
غذاهای محلی علی آباد کتول
شکم گردی و امتحان کردن غذاهای محلی هر شهر، خوشمزه‌ترین لحظه سفر به حساب می‌آید. اصلاً مگر می‌شود به یکی از شهرهای شمالی ایران رفت و غذاهای محلی آنجا را امتحان نکرد؟ غذاهایی که با سبزی‌ها و ادویه‌های محلی و فوت کوزه‌گری خاص مردم آن منطقه درست می‌شوند. معروف‌ترین غذاهای محلی شهر آبشار کبودوال شامل موارد زیر می‌شود:
- سلف خورشت
- آش ترشو
- شامی ترشه
- ترشه پلو
- حلیم‌بادمجان
- ماش پلو
رستوران‌های علی آباد کتول
اگر با خواندن بخش قبل وسوسه شدید که در سفرتان به علی آباد کتول با چند رستوران آنجا آشنا شوید و بهشان سر بزنید، این بخش را حتماً بخوانید.
رستوران ریحون کتول
یکی از معروف‌ترین رستوران‌های این شهر، رستوران ریحون کتول است؛ در این رستوران که دکوراسیونی مدرن دارد، انواع غذاهای محلی و سنتی ایرانی سرو می‌شوند.
پرطرفدارترین آیتم‌های غذای این رستوران انواع چلوکباب، چلو جوجه، خورش قیمه، خورش قورمه‌سبزی، چلو گوشت بره، چلو ماهی قزل‌آلا و زرشک‌پلو با مرغ هستند.
آدرس: گلستان، شهرستان علیآباد کتول، بلوار امام رضا، نرسیده به خیابان بنیاد شهید
کافه‌رستوران بهارنارنج
اگر نمی‌توانید روزی را بدون چای یا قهوه سر کنید یا از آن دسته افرادی هستید که دوست دارند در سفر به هر شهری، کافه یا رستوران آنجا را هم بروند، کافه‌رستوران بهارنارنج انتخاب خوبی است؛ چراکه هم می‌توانید برای صرف غذا البته غذای فست فودی مثل پیتزا، مرغ سوخاری، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و غیره و هم برای نوش جان کردن قهوه، چای و دسر به این رستوران بروید.
آدرس: گلستان، شهرستان علیآباد کتول، بلوار امام رضا، اول خیابان طالقانی جنوبی
کبابسرای شعبانی
قبول دارید در سفر به شهرهای شمالی، کباب خوردن یک‌جور دیگری به جان آدم می‌نشیند؟ اگر از طرفداران دوآتشه کباب هستید و دنبال یک کباب سرا در سفر به شهر آبشارهای بلند هستند، کبابسرای شعبانی انتخاب خوبی است این کباب سرا محیطی صمیمی و خودمانی دارد و به خاطر کباب‌های خوشمزه‌اش، میان اهالی شهر و گردشگران پرطرفدار است.
آدرس: گلستان، شهرستان علیآباد کتول، خیابان مزرعه
مراکز خرید علی آباد کتول
خرید کردن در سفر مثل یک چاشنی خوش عطروطعم است که خوشمزگی سفر را دوچندان می‌کند. باید بگویم شهر آبشار کبودوال شهر جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر است و در آن خبری از مراکز خرید لوکس و پاساژهای چندطبقه نیست؛ به همین خاطر باید برای خرید سوغاتی و یادگاری از این شهر، سراغ بازارهای محلی و مغازه‌های کوچک ولی باصفای آن بروید.
اقامت در علی آباد کتول
از این قسمت به بعد، کم‌کم سفر مجازی‌مان به بهشت اکوسیستم استان گلستان، روی واقعیت به خود می‌گیرد؛ چراکه اگر تا این جای مقاله، قدم‌به‌قدم همراه من بوده باشید دیگر این شهر برایتان غریبه نیست و حسابی با آن آشنا شدید. مطمئن هم هستم که دلتان می‌خواهد به‌زودی برنامه سفر به آن را بچینید؛ ولی دغدغه اقامتگاه دست از سرتان بر نمیدارد. ولی اصلا جای نگرانی نیست؛ در این منطقه انواع ویلا و سوئیت با امکانات مختلف اجاره داده می‌شوند و شما می‌توانید با توجه به بودجه خود، یکی از آنها را رزرو کنید. البته پیشنهاد می‌شود در زمان تعطیلات، زودتر برای اجاره محل اقامت خود اقدام کنید تا راحت‌تر ویلا پیدا کنید.
راه‌های دسترسی به علی آباد کتول
حالا که تا این جای سفر مجازی‌مان به علیآباد کتول، همراه من بودید پس بگذارید آخرین مورد یعنی راه‌های دسترسی به این شهر را هم برایتان بگویم و با خیال راحت شما را به سفری واقعی به این منطقه راهی کنم.
دسترسی با خودروی شخصی
سفر با خودروی شخصی یکی از پرطرفدارترین راه‌های سفرهای درون کشوری است. اگر می‌خواهید از تهران با ماشین شخصی راهی شهر علیآباد کتول شوید، بهترین مسیر این است که از یکی از خروجی‌های شرق تهران مسیر دماوند، فیروزکوه، قائم‌شهر، ساری، بهشهر، گرگان را در پیش بگیرید.
دسترسی با قطار و اتوبوس
شهر علیآباد کتول ایستگاه قطار ندارد؛ با این حال اگر دلتان می‌خواهد با قطار به این شهر بروید و از زیباترین مسیر ریلی ایران هم دیدن کنید، کافی است بلیط قطار گرگان را بخرید و بعد با تاکسی‌های شهری، خودتان را به مقصد اصلی سفرتان برسانید. سفر با اتوبوس هم به همین شکل است و باید اول بلیط اتوبوس گرگان را بخرید و بعد با تاکسی به سمت علیآباد کتول بروید.
دسترسی با هواپیما
سفر هوایی به هر شهری سفری سریع ولی گران است؛ سفری که از آسمان‌ها شروع می‌شود و به زمین می‌رسد. اگر می‌خواهید با هواپیما راهی علیآباد کتول شوید، باید از هر شهری که هستید، بلیط هواپیمای گرگان را بخرید و بعد از گرگان با تاکسی‌های فرودگاه، مسافت ۴۰ کیلومتری تا علی آباد کتول را طی کنید.
نکاتی که در سفر به علی آباد کتول باید بدانید
- در زمان اوج سفر به این شهر، یعنی بهار و پاییز، اقامتگاهتان را از قبل رزرو کنید.
- در سفر با خودروی شخصی، از سلامت خودرو مطمئن شوید؛ مدارک شناسایی خودرو، بیمه، گواهینامه، ۴ لیتر بنزین اضافی، لاستیک زاپاس و … همراه داشته باشید.
- در سفر هوایی، زمانی را برای تأخیر در پرواز در نظر بگیرید.
- داروهای ضروری و مدارک شناسایی را فراموش نکنید.
- موقع بازدید از جاذبه‌های طبیعی، مراقب محیط‌زیست آنجا باشید و هیچ ردپایی از خودتان به‌جا نگذارید.
- در سفر به هر شهری، به عقاید مردم محلی احترام بگذارید.
سخن آخر
در این مقاله سفری مجازی و خاطره‌انگیز به بهشت اکوسیستم استان گلستان، یعنی شهرستان علی آباد کتول داشتیم؛ با تاریخچه ۷۰۰۰ ساله این خطه آشنا شدیم و فهمیدیم ساخت ادوات موسیقی به‌خصوص تار و سه‌تار از مهم‌ترین صنایع دستی آن‌هاست؛ به آبشار کبودوال سر زدیم و میانه راه هم به ملاقات دریاچه سد زرین گل رفتیم؛ بعد که خسته شدیم، در رستوران‌های این شهر غذاهای سنتی و محلی نوش جان کردیم و در انتها به اقامتگاهی که با کمترین زحمت از اتاقک اجاره کرده بودیم، برگشتیم.
سفر خوش
سؤالات متداول درباره علی آباد کتول
علی آباد کتول کجاست؟
علیآباد کتول مرکز شهرستانی به همین نام در استان گلستان است.
بهترین زمان سفر به علی آباد کتول کی است؟
بهار و پاییز بهترین زمان سفر به این شهر است.
چطور به علی آباد کتول برویم؟
برای سفر مستقیم به این شهر بهترین گزینه سفر با خودروی شخصی است. در سفر با قطار، اتوبوس یا هواپیما باید اول به گرگان بروید و بعد از آنجا مسافت ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری تا علیآباد کتول را طی کنید.
فاصله تهران تا علی آباد کتول چقدر است؟
فاصله تهران تا علی آباد کتول بهطور تقریبی ۴۴۰ کیلومتر است.
