آشنایی با آداب و رسوم روزهای محرم در شهرهای مختلف ایران
در روزهای محرم، که بیشتر شهرهای ایران سیاه‌پوش می‌شوند، عزاداری به شیوه‌های گوناگونی انجام می‌شود. آداب و رسوم روزهای محرم در هر شهر حال‌و‌هوای خاصی دارد. عزاداری برای امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش ریشه در تاریخ دارد و بعد از حکومت آل‌بویه در ایران رواج پیدا کرد.
هیات‌ها و دسته‌های عزاداری، زنجیر‌زنی، پختن نذری، علم‌کشی و شام غریبان از جمله مراسمی است که در سراسر ایران در روزهای محرم به‌خصوص تاسوعا و عاشورا برپا می‌شود. اما بعضی از شهرها رسم‌های خاصی دارند که باعث می‌شود مردم از شهرها و کشورهای دیگر به آن‌ها سفر کنند تا شاهد برگزاری این مراسم باشکوه باشند. شاید اسم مراسم نخل‌گردانی یزدی‌ها، سنج و دمام بوشهری‌ها یا سیاه‌پوشی زنجانی‌ها را شنیده باشید. در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، مازندران، کرمان و فارس هم مراسم‌های ویژه‌ای برگزار می‌شود.
در استان تهران همه ساله در روز تاسوعا هیات‌های عزاداری به خیابان‌های می‌آیند و برای حضرت عباس (ع) عزاداری می‌کنند.
در ادامه این متن می‌خواهیم درباره معروف‌تری آیین‌های روزهای محرم بگوییم، اگر هنوز مقصد سفرتان را برای شرکت در این مراسم انتخاب نکرده‌اید این مطلب را از دست ندهید تا با رسم‌های مختلف شهرها آشنا شوید و مقصد مورد نظرتان را تعیین کنید.
نخل گردانی یزدی‌ها
استان یزد در روزهای محرم یکی از شلوغ‌ترین شهرها است و شهر یزد به حسینیه ایران معروف شده. نخل‌برداری یا نخل‌گردانی یکی از آیین‌های قدیمی یزدی‌ها در عاشورا است. نخل را با چوب و به منظور تابوت امام حسین (ع) می‌سازند. بعد از ساخته شدن بدنه این سازه، آن را با پارچه و آینه تزیین می‌کنند که این کار باعث سنگین‌تر شدن نخل می‌شود.
در هر محله‌ای از یزد این مراسم برگزار می‌شود اما حسینیه امیر چخماق یزد معروف‌ترین بناهای دیدنی شهر یزد است که در روز عاشورا نخل‌گردانی را می‌توانید ببینید. صدها نفر با پای برهنه زیر نخل می‌روند و آن را به نیت تشییع پیکر اباعبدالله می‌گردانند.
بیل زنی خراسانی‌ها
یکی از آیین‌های قدیمی که در ظهر عاشورا برپا می‌شود مراسم بیل‌زنی است. این آیین برگرفته از طایفه بنی‌اسد است که سه روز بعد از جنگ عاشورا به کربلا رسیدند و با پیکر یار‌ان امام حسین (ع) رو‌به‌رو شدند و تصمیم به دفن آن‌ها گرفتند.
این نوع عزاداری در بعضی از شهرهای ایران هنوز پابرجاست اما در بعضی از شهرهای استان خراسان جنوبی مثل بیرجند و خوسف به یکی از مهم‌ترین رسم‌های روز عاشورا تبدیل شده. عزادارها بعد از جمع شدن مراسم را با ذکر «حیدر‌علی» شروع می‌کنند و قسمت فلزی بیل‌ها را به هم می‌کوبند و در هوا می‌چرخانند. مراسم بیل‌زنی به‌عنوان میراث معنوی ایران ثبت شده است.
گِل مالی لُرستانی‌ها
یکی از آداب و رسوم مردم که ثبت هم شده است مراسم گل‌مالی استان لرستان و خرم‌آباد است. در شهر خرم‌آباد از چند روز مانده به تاسوعا و عاشورا خاک‌های تمیز را از منطقه‌هایی آلودگی ندارند جمع می‌کنند. در گوشه‌و‌کنار شهر حوضچه‌هایی با آجر می‌سازند و خاک را داخل آن می‌ریزند و با گلاب نذری و آب مخلوط می‌کنند.
عزاداران کل و یا بخشی از لباس‌هایشان را به این گل‌ها آغشته می‌کنند و گاهی روی سر و صورتشان هم گل می‌مالند. در فاصله خیلی کم از این حوض‌ها بوته‌های آتشی روشن می‌کنند تا عزادارن بدن‌ها و لباس‌های گلی را خشک کنند.
سنج و دمام بوشهری‌ها
عزاداری بوشهری‌ها یکی از پرطرفدارترین مراسم‌های محرم و روز عاشوراست. نوای سنج و دمام بوشهری حزنی عجیب دارد که دل‌های عزاداران را در سینه می‌لرزاند. در این شهر سینه‌زن‌ها حلقه‌های عزاداری را تشکیل می‌دهند و صدای سینه‌زدن همراه با سنج و دمام ریتمی خاص و شنیدنی را به وجود می‌آورد. دمام سازی کوبه‌ای است که نواختن آن در شهرهای جنوبی ایران رواج دارد. سفر به شهر بوشهر و دیدن عزاداری جنوبی‌ها در روزهای محرم خالی از لطف نیست.
[aparat id=”I95by”]
سیاه‌پوشی زنجانی‌ها در ماه محرم
در روزهای ماه محرم شهر زنجان به پایتخت شور حسینی تبدیل می‌شود. آوازه حسینیه اعظم زنجانی‌ها و زینبیه اعظم زنجانی‌ها در سراسر ایران پیچیده است و عاشقان امام سوم شیعیان در روزهای تاسوعا و عاشورا خودشان را به این شهر می‌رسانند تا از نزدیک شاهد اجرای مراسم عزاداری باشند یا در آن شرکت کنند.
در این حسینیه از اول محرم تا سیزدهم آن مراسم عزاداری برپا می‌شود و در روز عاشورا و تاسوعا نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر در این مراسم شرکت می‌کنند که در نوع خود یکی از باشکوه‌ترین مراسم‌های عزاداری ایران و شیعیان جهان است.
یکی دیگر از اتفاق‌های مهم در این حسینیه قربانی گوسفندان است که بعد از عید قربان در مناسک حج بیشترین تعداد قربانی در این محل انجام می‌گیرد. نزدیک به دوازده هزار راس گوسفند و چند صد راس گاو، گوساله و شتر در این روزها قربانی می‌شوند. اگر علاقه‌مند به شرکت در این اجتماع بزرگ مذهبی هستید با اجاره سوئیت در زنجان به حسینه زنجانی‌ها بروید و شاهد این رویداد باشید.
سخن آخر
مهم‌ترین رسم شهر شما در روزهای ماه محرم چیست؟ تکیه‌های محلی بر پا می‌کنید و نذری می‌پزید؟ در مراسم‌های مذهبی این ماه شرکت می‌کنید؟
تهیه شده توسط تیم تولید محتوای اتاقک
عییییییییییییییییییییییییییییییییییییییی
ععععااااالللللییییی