آشنایی با سوغات و صنایع دستی کردستان
به هر منطقه‌ای از ایران که سفر می‌کنیم صنایع دستی متفاوت و مختص به آن شهر را با تاریخچه‌ای طولانی می‌بینیم. این روزها صنایع دستی جزئی از میراث فرهنگی است. کردستان یکی از استان‌های غربی ایران است که افراد مختلفی در روستاها و شهرهایش به ساخت صنایع دستی مشغول‌اند. لباس کردی یکی از معروف‌ترین صنایع دستی کردستان است.
سبک زندگی و فرهنگ بومی ساکنین این منطقه در ساخت صنایع دستی این استان بی‌تاثیر نیست. معمولا برای تولید این هنرهای دستی از عناصر طبیعی و دامی مثل چوب درخت‌ها و یا پشم گوسفندان استفاده می‌شود. کردها مثل اقوام دیگر ایران با تولید صنایع دستی هم امرار معاش کرده و هم لوازم مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. با اجاره ویلا در یکی از شهرهای استان کردستان به این سرزمین کوهستانی و سرسبز سفر کنید و با آداب‌و‌رسوم این شهرها بیشتر آشنا شوید.
کلاش بافی
اگر به کردستان بروید یک وسیله دست‌ساز با نامی جالب می‌بینید. کلاش بر خلاف اسمش گیوه‌ای محلی و پای‌افزاری کردی است که از الیاف طبیعی بافته می‌شود و مهم‌ترین صنایع دستی کردستان به حساب می‌آید. جالب است بدانید که کلاش‌های کردستان نه تنها در ایران بلکه در جهان هم شناخته‌شده است و قدمتی ۸۰۰ ساله دارد.
تولید کلاش در این استان رونق خوبی دارد و مردان و زنان زیادی در شهرهایی مثل سرو‌آباد، مریوان و اورامان به این کار مشغول‌اند. تولید رویه کلاش که بافتی ظریف دارد به عهده زن ها و زیره آن را مردها به عهده دارند و رنگ‌هایی که در این گیوه به کار می‌رود سفید، آبی و قرمز است.
کلاش‌های کردستان در مریوان و منطقه‌هایی مثل کانی‌دینار و جوجه‌سازی ساخته می‌شود. بیشترین سهم صادرات این صنایع دستی به کردستان عراق است. با اجاره آپارتمان در مریوان می‌توانید به بازارهای سنتی این شهر بروید و سوغاتی‌های مورد نظرتان را بخرید.
شال بافی
اگر به تاریخچه صنایع دستی کردستان نگاه کنید می‌بینید، شال‌بافی از گذشته‌های دور تا به حال در کردستان رواج داشته و برخلاف نامش جالب است بدانید که این شال نوعی پوشش مردانه است.
مواد اولیه این دست‌بافت ظریف و زیبا از پشم نوعی بز، به نام مرغز، که پشم لطیفی دارد تهیه می‌شود و تولید آن را زنان و مردان شهرستان‌های بانه، سقز، مریوان و روستاهایی مثل کماله، اورامان تخت، آرمرده و ترجان برعهده دارند. این شال با توجه به الیافش خاصیت جالبی دارد، مثلا در تابستان خنک و در زمستان گرم است و حشرات گزنده از آن دوری می‌کنند.
موج بافی
موج نوعی پارچه است که با استفاده از پشم گوسفندان بافته می‌شود و از آن برای تولید روانداز کرسی، سجاده و پتو استفاده می‌کنند. شما می‌توانید با سفر به کردستان عشایری را ببینید که سال‌ها است در رشته موج بافی فعالیت می‌کنند.
در گذشته موج در لیست جهیزیه دختران کرد و عشایر بوده است. نقوش موج را با طرح‌هایی مثل ترنج‌دار گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی، سیاه‌وسفید، چهارخانه، گل‌گله، درخت و ماهی، پروانه و محراب می‌بافند.
هنوز هم اگر به بازارهای سنتی کردستان بروید چند استاد هنرمند موج‌باف را خواهید دید که با عشق و علاقه این هنر را زنده نگه داشته‌اند.
گلیم بافی
گلیم‌بافی، یکی از صنایع دستی زیبای کردستان و از اولین هنرهای فلات ایران است که شهرت جهانی دارد. اگر به گذشته سفر کنید می‌بینید که کرد‌زبان‌ها از گلیم برای کف‌پوش و تزئین خانه و یا یک زیرانداز گرم و قابل حمل استفاده می‌کردند. هنرمندان این حوزه برای تار گلیم از نخ پنبه‌ای و برای پود آن از نخ پشمی دولای تابیده و الوان استفاده می‌کنند.
رایج‌ترین نوع بافت گلیم در کردستان بافت چاکدار است که ساختاری منحنی و ظریف دارد و با دیدنش محو زیبایی آن می‌شوید. این گلیم‌ها از نقش‌هایی مثل گل وکیلی، گل فرنگ، گل چایی، دست و دلبر، نقشه قفقاز، گل چینی، محرمات، نقشه موسایی، گل میرزا علی و قاب قرآن بافته می‌شوند.
شما می‌توانید گلیم کردستان را از شهرهایی مثل سنندج، بیجار، سقز و روستاهای اطراف مریوان خریداری کنید. با رزرو آنلاین سوئیت در سقز از کارگاه های گلیم‌بافی این شهر دیدن کنید و از هنر دست هنرمندان سقزی لذت ببرید.
قالی کردستان
قالی یکی از مهم‌ترین و زیباترین صنایع دستی کردستان است. مشهورترین قالی‌های این منطقه متعلق به سنندج، بوکان و بیجار است که در طرح‌های گوناگونی شکسته نظیر انواع هراتی، گل وکیلی، گل میرزاعلی، گل مینا و شاخ گوزن، میناخانی و… بافته می‌شوند.
برای تهیه صنایع دستی کردستان می‌توانید به بازار قدیم سنندج بروید و از میان قالی‌های رنگارنگ این بازار خریدی داشته باشید.
نمدمالی
نمدمالی از صنایع دستی قدیمی کردستان با سابقه‌ای ۳۰۰۰ ساله است و معمولا برای تهیه زیراندازهای مختلف به‌کار می‌رود. برای تولید نمد عملی به‌عنوان بافتن انجام نمی‌شود بلکه با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت الیاف‌ها در هم می‌روند. مواد اولیه آن پشم حلاجی شده گوسفند، رنگ‌های طبیعی، آب و صابون است.
الیاف فشرده این نمدها ضد‌آب و عایق دما است و تولید آن به حدود یک روز زمان نیاز دارد. گرمای حاصل از تماس بدن با نمد سبب گردش خون بهتر در آن ناحیه می‌شود. اگر از درد کمر و دردهای رماتیسمی رنج می‌برید می‌توانید از نمد برای تسکین گرفتگی عضلات نیز استفاده کنید.
جاجیم بافی
جاجیم بافی از قدیمی‌ترین صنایع دستی کردستان است. اگر به شهرهای این استان سفر کنید می‌توانید وسایلی مثل زیرانداز و رویه کرسی را ببینید که در تولید آن‌ها از بافت جاجیم استفاده شده است. جاجیم پارچه‌ای ضخیم و بدون پرز است که به گلیم شباهت دارد و به صورت راه‌‌راه با نخ‌های پشمی، پنبه‌ای، ابریشمی، کرک، رنگ‌های گیاهی و طرح‌های ساده هندسی بافته می‌شود.
در حال حاضر از جاجیم برای تهیه پتو، رختخواب، زیرانداز دو رو، پشتی، سجاده نماز، رومبلی و تولید کیف و کفش استفاده می‌شود و معمولا این محصول‌ها هنر دست زن‌های عشایر کردستانی است.
نازک کاری چوب
قدمت نازک‌کاری چوب در استان کردستان به یک قرن‌و‌نیم قبل برمی‌گردد. هنرمندان این رشته قطعه‌های چوب درختانی مثل گردو و سنجد را صیقل می‌دهند و با روکش کردن آن طرح و نقش زیبایشان را به نمایش در‌می‌آورند. به احتمال زیاد شما محصول‌های نازک کاری کردستان را بارها دیده‌اید.
امروزه با استفاده از این هنر ظریف محصولاتی مثل تخته‌نرد، میز شطرنج، جعبه جواهر، قوطی سیگار، عصا، رحل و قاب عکس را می‌سازند که طرفداران زیادی دارد. کردستان و به خصوص شهر سنندج از مهم‌ترین مرکز‌های تولید محصولات نازک‌کاری چوب به حساب می‌آیند.
گیوه چاروق
همان طور که می‌دانید گیوه پا افزاری محلی است اما اینکه چرا گیوه بعد از گذشت سال‌ها هنوز هم طرفداران خود را دارد باید بگوییم چون این محصول سبک، مقاوم، خنک، راحت و ارزان است و روستاییان و عشایر خودشان می‌توانند آن را تولید کنند. گیوه چاروق یکی از معروف‌ترین صنایع دستی کردستان است و رویه‌ای از نخ پرگ و ریسمان‌های پنبه‌ای دارد و انتهای آن را با لته‌های به هم فشرده و یا چرم در هم می‌کشند. گیوه چاروق برای فصل‌های بهار تا پاییز بهترین انتخاب برای مردم سخت‌کوشی است که برای کشاورزی و دامداری باید از راه های صعب‌العبور بگذرند.
تهیه شده توسط تیم تولید محتوای اتاقک
