سرعین در استان اردبیل قرار دارد و یکی از مهم‌ترین شهرهای توریستی ایران به حساب می‌آید. سرعین طبیعتی بکر و سرسبز دارد دارای چشمه‌های آبگرم معدنی معروفی است که گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند در کنار این آبگرم‌ها صنایع دستی و سوغات سرعین از تنوع بالایی برخوردار است، گردشگرانی که به سرعین سفر می‌کنند با هر سلیقه‌ای که دارند می‌توانند از سرعین خرید کنند به همین منظور گردشگران اغلب تمایل دارند که در سفر خود سوغات یا صنایعدستی سرعین را تهیه کنند. امروز در این مطلب از اتاقک، به معرفی زیباترین صنایع دستی سرعین پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
شهر زیبای سرعین
استان اردبیل که در شمال غربی کشور قرار گرفته است با حضور منابع طبیعی، دشت‌های سرسبز، کوه‌های بلند و چشمه‌های آبگرم، هرساله گردشگران زیادی از اقصی‌نقاط دنیا و کشور را به خود جذب می‌کند. شهر سرعین که در ۳۰ کیلومتری اردبیل قرار دارد، یکی از شناخته شده‌ترین مکان‌های گردشگری کشور به حساب می‌آید. مردم سرعین از فرهنگی غنی و لهجه زیبای آذری برخوردارند.
سرعین شهری است که در تمام فصول می‌توان به آن سفر کرد. اگر در فصل تابستان گرما اذیتتان می‌کند یا اگر آدمی هستید که بیشتر هوای خنک را دوست دارید سرعین می‌تواند گزینه خوبی برای سفرتان باشد. همچنین در فصل زمستان هم شهر سرعین سفر کردنی است زیرا می‌توانید از طبیعت زمستانه زیبا و منحصربه‌فرد کوه‌های سبلان لذت ببرید و از چشمه‌های آبگرم معدنی سرعین استفاده کنید و سفری خاطره‌انگیز برای خود و خانواده‌تان ایجاد کنید.
برای آشنایی بیشتر مقاله سرعین کجاست؟ را مطالعه کنید.
صنایع دستی و سوغات سرعین
فرهنگ و هنر سرعین باعث شده مردم در این شهر به دنبال خرید صنایع دستی به عنوان سوغات سرعین باشند. بسیاری از گردشگران در زمان سفر به سرعین، به مراکز خرید و بازارهای روز سر می‌زنند تا رهاوردی برای خود تهیه کنند. اغلب صنایع دستی سرعین به فرهنگ و هنر استان اردبیل نزدیک است اما برخی خوراکی‌های سرعین منحصربه‌فرد هستند. مثلاً شکلات رسته هیچ همانند و رقیبی ندارد و مخصوص شهر سرعین است.
در ادامه به بهترین صنایع دستی سرعین و سوغات این شهر اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
بهترین سوغاتی‌های سرعین
سوغاتی سرعین، شامل خوراکی‌ها و بافته‌های بسیار زیبا و گوناگونی می‌شود. خوراکی‌های سرعین عبارت است از عسل طبیعی، حلوای سیاه، قچکورگی، باقلوای اردبیلی، فطیر، آش‌دوغ، کره و سرشیر محلی، رسته و حلوای زنجبیلی. این خوراکی‌ها که اکثر آنها فقط در شهرستان سرعین پیدا می‌شوند و اصول طبخ آنها از نیکان پیشین دست به دست شده و روش طبخ آنها مخصوص است. در میان خوراکی‌های خوشمزه، صنایع دستی سرعین نیز می‌تواند سوغات عالی برای سفرتان به حساب بیاید.
عسل طبیعی
سرعین به دلیل آب‌وهوا و طبیعت سرسبزی که دارد، مهد گل و گیاهان گوناگون و دارویی است. همچنین سرعین، محل بسیار مناسبی برای پرورش زنبورهای عسل به حساب می‌آید. از این جهت، عسل سرعین یکی از خوشمزه‌ترین و مفیدترین عسل‌های ایران به شمار می‌رود و جزو محبوب‌ترین سوغاتی سرعین نیز حساب می‌شود. می‌توان آن را با موم‌های عسل نیز به عنوان سوغاتی سرعین تهیه کرد. عسل با خواص درمانی بسیار همواره در مرکز توجه قرار دارد؛ لذا طبیعی و اصل بودن آن همیشه از سری دغدغه‌های مهم مصرف‌کنندگان بوده است.
بی‌شک افراد زیادی هستند که عاشق طعم خوشمزه و شیرین عسل هستند و بعضی اوقات پیش آمده که افراد عسل تقلبی را به جای عسل اصل و ارگانیک خریداری کرده‌اند. در این بخش تصمیم داریم چند مورد از راهبردهای تشخیص عسل اصل از تقلبی را برایتان ذکر کنیم:
- مقداری از عسل را روی کاغذ بریزید اگر عسل جذب کاغذ شد بدانید که آن عسل تقلبی بوده ولی اگر جذب نشد و روی کاغذ بی‌حرکت ماند عسل طبیعی بوده زیرا عسل طبیعی به دلیل غلیظ بودن جذب کاغذ نمی‌شود.
- در آب سرد مقداری عسل بریزید اگه عسل ته‌نشین شد و با آب مخلوط نشد عسل طبیعی است اما اگر عسل ته‌نشین شد و بدون اینکه هم بزنید با آب مخلوط شد عسل تقلبی بوده است.
- مقداری از عسل را بین دوتا از انگشتانتان بریزید بعد منتظر بمانید و ببینید چقدر طول می‌کشد تا عسل سرازیر شود. اگر زمانی طولانی برای سر ریزشدن سپری شد بدانید که عسل طبیعی است.
- اگر ظرف عسل را به طرفی خم کنید و مدت زیادی طول بکشد تا سرریز شود بدانید که عسل طبیعی است ولی اگر روان بود و زود سرریز شد به تقلبی بودن عسلتان پی ببرید.
- در داخل عسل طبیعی می‌توان ناخالصی‌هایی را مشاهده کرد مثل قسمتی از بدن زنبور ولی در عسل تقلبی نمی‌توان چنین چیزی را مشاهده کرد.
- اگر کبریتی را داخل عسل طبیعی کنیم بعد عسل را پاک کنیم آن کبریت روشن می‌شود ولی در عسل تقلبی روشن نمی‌شود زیرا کبریت مرطوب می‌شود.
همانطور که می‌دانید سرعین مهد عسل طبیعی است و انواع مختلفی هم دارد که بهتر است با انواع این عسل‌ها آشنایی داشته باشید که اگر زمانی به سرعین سفر کردید از عسل‌های گوناگون خرید کنید. این عسل‌ها شامل عسل گون و آویشن، عسل گشنیز، عسل آفتابگردان، عسل یونجه، عسل بابونه، عسل چهل گیاه، عسل گل قنقال است.
حلوای سیاه (قره حلوا) سوغاتی سرعین
حلوای سیاه یکی از خوشمزه‌ترین شیرینی‌های سنتی اردبیل به شمار می‌رود. متأسفانه حلوای سیاه به اندازه دیگر خوراکی‌های لذیذ سرعین شناخته شده نیست. این خوراکی بسیار مقوی است. علاوه بر طعم بی‌نظیر این حلوا، بر درمان بسیاری از بیماری‌ها نیز مؤثر بوده و اغلب مردم سرعین آن را در زمستان با چای میل می‌کنند. حلوای سیاه از قدیمی‌ترین سوغاتی‌های سرعین نیز به حساب می‌آید. اگر روزی به سرعین سفر کردید از لذت چشیدن حلوای سیاه سرعین با چای غافل نشوید و این صنایع را به دیگر عزیزانتان معرفی کنید.
ما در این بخش از مقاله قصد داریم خواص این حلوای خوشمزه را به اطلاعتان برسانیم: این حلوا به داشتن طبع گرم برای ناراحتی‌هایی مثل کمردرد، لاغری، دردهای مفصلی و همچنین در هضم غذا هم مفید عمل می‌کند. این حلوا سرشار از انواع ویتامین‌ها مثل C-B-E ، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، فسفر، کلسیم، منیزیم، اسیدهای‌آمینه، کلسیم است و به دلیل دارا بودن ویتامینA در جوانه گندم برای بینایی، رشد کودکان هم مفید است.
رسته
رسته یکی از خوشمزه‌ترین سوغاتی‌های سرعین به حساب می‌آید. طعم این خوراکی منحصربه‌فرد است. شکلات رسته، یکی از خوراکی‌های سنتی شهر سرعین با قدمت صدساله است. اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که به دنبال طعم‌های خاص و متفاوت می‌گردند، حتماً رسته را امتحان کنید. این شکلات خوشمزه کاکائویی از شیر، شکر، گلوکز، خامه مخصوص سرشیر، کره طبیعی، مغز‌گردو و کاکائو درست می‌شود. رسته برای کسانی که شکلات دوست دارند بهترین سوغاتی سرعین به حساب می‌آید که خاطرات سفر را با عطر خود همراه می‌کند.
حلوای زنجبیل اردبیل
مسلماً به خواص دارویی و فواید زنجبیل آگاه هستید. زنجبیل عطر و طعمی ویژه‌ای دارد که استفاده از آن در سایر خوراکی‌ها طعمی بی‌نظیر به آنها می‌بخشد. حلوای زنجبیل نیز بسیار خوشمزه، مقوی و دارای طبعی گرم است و یکی از بهترین‌های سوغاتی سرعین به شمار می‌رود. در برخی استان‌های دیگر مانند آذربایجان غربی و گلستان نیز این خوراکی لذیذ تهیه می‌شود. البته می‌توان این حلوای لذیذ را در خانه نیز تهیه کرد. مواد لازم برای این حلوا، پودر زنجبیل، آرد گندم، شکر، کره، پودر شکر و روغن جامد است و با پودر پسته یا نارگیل تزئین می‌شود. معمولا مردم سرعین در ماه رمضان و موقع افطار در سفره خود از این حلوا استفاده می‌کنند.
قچکورگی
قچکورگی، محلی‌ترین سوغاتی سرعین به حساب می‌آید. هرساله، در آغاز سال نو، زنان خوش‌ذوق و هنرمند اردبیلی به طبخ شیرینی سنتی خود می‌پردازند. قچکورگی از شیرینی‌های محلی منطقه سرعین است که زنان این منطقه، آن را برای عید نوروز درست می‌کنند. این سوغاتی محلی را بر سر سفره هفت‌سین می‌گذارند و آن را نمادی از خوش یمنی می‌خوانند. قچکورگی دارای طعمی خاص و متفاوت است که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را امتحان کنید. احتملا قچکورگی را به جز اردبیل در جایی دیگر نمی‌توانید پیدا کنید. بنابراین بهتر است آن را خاص‌ترین و سنتی‌ترین سوغاتی سرعین معرفی کنیم.
باقلوا، باقلوای اردبیلی
یکی از رایج‌ترین شیرینی‌های ایرانی، باقلوا است که طعمی بی‌نظیر دارد. از عجیب‌ترین ویژگی‌های باقلوا می‌توان به این اشاره کرد که اغلب در همه شهرهای ایران، با توجه به ذائقه مردم آن منطقه تهیه می‌شود، استان اردبیل و شهر سرعین هم از این قاعده مستثنی نیستند. این شیرینی لوزی شکل ترکیبی از ماست، شیر، تخم‌مرغ، آرد گندم، پوره گردو و پسته است که برای تزیین آن به کار می‌روند. توصیه می‌کنم علاوه بر باقلوای اردبیلی، باقلوای مخصوص سایر شهرهای دیگر را نیز امتحان کنید و از طعم‌های متفاوت آنها لذت ببرید.
فطیر
فطیر یکی دیگر از سوغاتی‌های سرعین است. شاید جزو افرادی باشید که برای اولین بار است، کلمه فطیر را می‌شنوند و شاید هم با این نان خوشمزه از قبل آشنایی داشته‌اید و در هر سفر خود به سرعین از این نان‌های خوشمزه میل کرده‌اید. فطیر یک نوع نان خوشمزه است که هم می‌توانید در صبحانه میل کنید و هم به عنوان عصرانه نوش‌جان کنید. فطیر از بقیه نان‌ها کلفت‌تر است و به دو صورت درست می‌شود هم به صورت مغزدار و هم به صورت معمولی. فطیر معمولی را می‌توان با چای شیرین یا سرشیر و عسل سرعین نوش‌جان کرد ولی فطیر مغزدار به تنهایی هم قابل صرف است. اگر قصد سفر به سرعین را دارید حتما از فطیرهای مغزدار برای عزیزانتان بخرید ولی فراموش نکنید که لحظه آخر این فطیرهای خوشمزه را بخرید تا تازه‌تر باشند.
آش دوغ
بعد از معرفی شیرینی‌های خوشمزه سرعین، نوبت به آش‌دوغ سرعین می‌رسد. وقتی سخن از سرعین می‌شود خودبه‌خود یاد آش دوغ‌های این مکان دیدنی می‌افتیم. طعم آش‌دوغ ترش است و سیر اصلی‌ترین طعم‌دهنده‌ی این آش است. مواد لازم برای آش دوغ، سبزی است که سبزی این آش نسبت به آش‌های دیگر کمتراست و حجم بیشتر این آش را دوغ ترش تشکیل میدهد. سیر، برنج، نخود و گوشت‌های قل‌قلی دیگر مواد مورد نیاز آش هستند که طعمش را خیلی خوشمزه‌تر و لذیذتر می‌کنند. قطعا آش‌دوغ عصر هنگام گزینه ناب و دلچسبی برای شما و خانواده عزیزتان خواهد بود.
کره و سرشیر محلی، سوغاتی سرعین
شهرستان سرعین، به دلیل وجود کوه‌های بلند از موقعیت آب‌وهوایی خوبی برخوردار است و طبیعت سالمی دارد که محل مناسبی برای چرای دام و پرورش آنها است. یکی از محصولات این دام‌ها کره و سرشیر محلی است که بدون هیچ‌گونه مواد افزودنی در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد. مسلماً کره و سرشیر محلی که در این شرایط محیا شده باشند دارای استانداردهای سلامت و همچنین طعمی بی‌نظیر هستند و در رده بهترین گزینه‌ها برای انتخاب سوغاتی سرعین قرار می‌گیرند.
صنایعدستی با ارزش سرعین
سرعین نیز مانند دیگر منطقه‌های ایران، دارای فرهنگ و آداب و رسوم مخصوص به خودش است و بر اساس این تفاوت فرهنگ و سلیقه و نوع منطقه، صنایعدستی گوناگون و زیبایی دارد که نشان‌دهنده هنر و سرزندگی مردمان منطقه سرعین است. مهم‌ترین صنایعدستی این شهر شامل جاجیم، گلیم، ورنی، خورجین، جوراب پشمی و نمد است.
جاجیم
جاجیم به عنوان معروف‌ترین صنایعدستی سرعین شناخته می‌شود که به‌خاطر نوع بافت منحصربه‌فردش و تنوع رنگ‌هایش از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. در واقع جاجیم زیرانداز دو رویه‌ای بدون پرز است که با نخ‌های رنگین و پشمی یا پنبه‌ای بافته می‌شود. رنگ‌های غالب مورداستفاده در جاجیم سرعین، سفید و قرمز است. نقشه استفاده شده در جاجیم معمولا راه‌راه و لوزی شکل است. امروزه به دلیل علاقه‌مندی مردم به صنایعدستی از جاجیم به عنوان تزیئن خانه‌هایشان استفاده می‌کنند.
گلیم سرعین
گلیم نیز یکی دیگر از صنایعدستی سرعین است که دارای زیبایی چشمگیر و نقش‌ونگاری خاص است و در تاریخ ایران قدمتی کهن دارد. گلیم با سطحی صاف و با پرزهایی کوتاه‌تر از پرزهای قالی، از تاروپود تشکیل شده و نخ‌های آن از پشم گوسفندان به دست می‌آیند و هرچه نخ‌ها نازک‌تر و لطیف‌تر باشند، گلیم مرغوب‌تری خواهیم داشت.
گلیم کاربردهای گوناگونی دارد از خورجین اسب گرفته تا وسیله‌ای برای تزیین خانه، گلیم‌بافی از ایام دور شغل و درآمد اصلی مردم عشایر و روستانشینان بوده است.
شاید بعضی از مردم جاجیم و گلیم را یکی بدانند، در ادامه این مقاله قصد داریم به تفاوت‌های این دو صنایعدستی باارزش و زیبا بپردازیم:
- جاجیم در مقایسه با گلیم نازک‌تر و نرم‌تر است.
- طرز بافت گلیم یکجا بوده ولی جاجیم به صورت چند قطعه بافته می‌شود و در آخر به هم‌دیگر وصل می‌شوند.
- عرض جاجیم از گلیم کمتر است.
- نقشه جاجیم عمودی است چون با استفاده از تاروپود بافته می‌شود.
- تعداد چله‌های جاجیم بیشتر هستند.
ورنی
ورنی دست‌بافته‌ای بین قالی و گلیم است. به این صورت که زیبایی‌اش را از قالی و سبکی‌اش را از گلیم به ارث برده و از معروف‌ترین صنایعدستی سرعین به شمار می‌رود. ورنی به دست زنان محلی یا همان زنان عشایر بافته می‌شود و مصداق بارزی از هنر و ظرافت آنها است.
ورنی طرح‌ها و نقش‌های بسیار گوناگون و زیبایی دارد و مشهورترین آنها می‌توان به طرح‌های کاروان شتر، نقش آهو، طاووس، سگ، خروس، اسب و گرگ اشاره کرد. بافت ورنی انواع مختلفی دارد مثل پبچ بافی یکدست، پیچ بافی مرکب، پیچ بافی معکوس، پیچ بافی دو رنکی، پیچ بافی مرکب عمودی، پیچ بافی اریب. همچنین ورنی‌هایی که در بازار سرعین وجود دارند رنگ‌های جذاب و متنوعی دارند. همچون سرمه‌ای، سفید، کرم، نارنجی و آبی روشن از رنگ‌های شاد موجود ورنی هستند.
نمد
نمد قیمتی‌ترین سوغاتی سرعین محسوب می‌شود. چرا که تهیه و تولید آن نسبت به سایر صنایعدستی دشوارتر است. نمد زیراندازی سنتی از پشم گوسفند است که بدون هیچ‌گونه بافتی به وجود می‌آید. نمدمالی یکی از سنتی‌ترین روش‌های تولید صنایعدستی به حساب می‌آید که می‌تواند وسایل تزئینی و البسه زیبایی را تولید کند. وسایل نمدی می‌توانند سوغاتی‌ای خاص و همچنین گران‌بها برایتان باشند.
مسگری سرعین
مسگری یکی از صنایعدستی ایرانیان کهن تا به امروز به شمار می‌رود و ظروف مس از گذشته تا به حال طرف‌داران همیشگی خود را داشته است. ظروف مسی علاوه بر سبکی، زیبایی و درخشندگی خاص خود از خواص مطلوبی نیز برخوردار هستند و موجب لذیذتر شدن و طعم گرفتن غذا نیز می‌شوند. مسگری این روزها در سرعین نیز رونق گرفته و در جایگاه زینتی‌ترین صنایعدستی سرعین خود را قرار داده است.
جوراب پشمی، دوست‌داشتنی‌ترین صنایعدستی
از صنایعدستی دیگر این شهر می‌توان به جوراب پشمی اشاره کرد. بافت جوراب پشمی ظرافت هنرمندان سرعینی را نشان میدهد. همچنین جوراب پشمی نه تنها در فصول سرد برای گرم نگه‌داشتن پا مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه در فصول گرم نیز برای جلوگیری از تعرق کم و بوی ناخوشایند پا نیز مورد توجه افراد هستند. جنس این‌گونه جوراب‌ها از تحریک‌پذیری پوست پا جلوگیری می‌کند و از پوست شما محافظت می‌کند. جوراب‌های پشمی را از پشم گوسفند و یا کرک بز تهیه می‌کنند اگر می‌خواهید عمر این جوراب‌های رنگی و خوشگل زیاد باشد هنگام شست‌وشو آنها را با آب سرد بشویید.
مصنوعات چرمی، شیک‌ترین صنایعدستی سرعین
همانطور که گفتیم سرعین به دلیل قرارگرفتن در منطقه خوش آب‌وهوا، محلی مناسب برای پرورش دام است. یکی از محصولات به‌دست‌آمده از دام‌ها، چرم طبیعی است که وسایل ساخته شده از چرم اعم از کیف، کفش، کمربند و غیره از محبوب‌ترین صنایعدستی سرعین به شمار می‌روند.
وسایل ساخته‌شده از چرم طبیعی، به دلیل شیک بودن و مرغوب بودنشان می‌توانند از با ارزش‌ترین هدیه و سوغاتی سرعین برای دوستانتان باشند.
بازارهای صنایعدستی سرعین
صنایعدستی سرعین تنوع بسیار بالای دارد. صنایع دستی با طرح‌ها و بافت‌های گوناگون و همچنین کاربردی بودنشان همیشه مورد توجه گردشگران سرعین هستند و این نیز به بازار صنایعدستی سرعین رونق بخشیده است. صنایعدستی سرعین در بازارهای قدیمی سرعین و همچنین پاساژهای لوکس یافت می‌شوند در خیابان‌های اصلی سرعین اکثر مغازه‌ها عسل، کره، سرشیر و آش‌دوغ‌های خوشمزه می‌فروشند و برایتان جز ماندگارترین یادگاری‌ها از خاطرات شهر زیبای سرعین خواهند بود.
سخن آخر
سرعین، شهری است دارای چشمه‌های آبگرم معدنی که از دل زمین می‌جوشند و خواص درمانی بسیار زیادی دارد همچنین شهر زیبای سرعین با طبیعتی دلپذیر و فرهنگی زیبا، صنایعدستی متنوعی دارد که همه ساله پذیرای هزاران گردشگر خارجی و داخلی است که هم نشان‌دهنده فرهنگ غنی آنها است و هم ظرافت و هنر مردمان را به رخ می‌کشد. فصل تابستان سرعین حال‌وهوای عجیبی دارد. خیابان‌هایش شلوغ می‌شود مردم در تکاپو و خوش‌گذرانی هستند. خوراکی‌های سرعین طعمی به‌یادماندنی و حال و هوایی مطلوب را به آدم می‌بخشند و عطر آنها در ذهن به یادگار می‌ماند. این خوراکی‌های لذیذ و دوست‌داشتنی و صنایعدستی سرعین به عنوان سوغاتی سرعین نیز نام برده می‌شوند. بی‌شک با این توصیفات شما هم به فکر یک سفر هیجان‌انگیز به سرعین هستید، حتما موقع سفر از صنایع دستی و سوغات آن غافل نشوید. قبل از سفر به این شهر، می‌توانید تمامی محل‌های اقامت از هتل‌ها و سوئیت‌ها گرفته تا اقامتگاه‌های سنتی و بومگردی را مشاهده و با رزرو اقامتگاه مورد نظرتان با خیال راحت سفر خود را آغاز و لحظات خوشی را برای خودتان رقم بزنید.
