شاید به نظر عجیب برسد که بگوییم حمام‌ها تاریخ ایران را تغییر دادند. ولی باید قبول کنیم این جمله واقعیت دارد. مصداق بارزش هم حمام فین کاشان و قتل امیرکبیر. حالا شاید کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد؛ اما اگر خاطراتمان از کودکی‌مان را زیرورو کنیم می‌بینیم که حتی حمام در زندگی اجداد ما و مادربزرگ و پدربزرگ‌هایمان هم نقش پررنگی داشته است. در ایام قدیم حمام فقط جایی برای تمیز کردن نبوده است. حمام‌های کوچک و محلی، جایی برای دور همی‌های زنان، حرف‌های درگوشی، انتخاب دختری برای عروسی و … بوده است. حمام کاخ‌ها و عمارت‌ها هم محل مناسبی برای صحبت‌های سیاسی، اجتماعی، برنامه برای ترور یا برعکس برگزاری عروسی یکی از صاحب‌منصبان حکومتی بوده است. با این تفاسیر احتمالاً دلتان می‌خواهد که با حمام های تاریخی تهران آشنا شوید، سری به آن‌ها بزنید و در ذهنتان داستان‌سرایی کنید. پس به خواندن این مقاله ادامه دهید تا با ۵ تا از حمام تاریخی تهران آشنا شوید.
حمام نواب تهران، حمام معروف فیلم قیصر
حمام نواب تهران محل یکی از مهم‌ترین سکانس‌های محبوب‌ترین فیلم فارسی یعنی قیصر بوده است. در این حمام بود که قیصر کریم آب منگل را کشت و آن سکانس را به یکی از معروف‌ترین سکانس‌های فیلم‌های قبل انقلاب تبدیل کرد. حمام نواب تهران در دوران قاجار ساخته شده است و تماشای فضای داخلی آن مثل هشتی، خزینه، استخر و … لذتی وصف‌نشدنی دارد. این حمام زیبا در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران یعنی خیابان ری قرار دارد و بازدید از آن حسابی کیف می‌دهد. چراکه برای رسیدن به آن باید به دل قدیمی‌ترین و خاطره‌انگیزترین مناطق تهران بزنید. تازه باید بگویم که حتی ناصرالدین‌شاه هم در این حمام تنی به آب زده است.
آدرس حمام نواب تهران: خیابان ۱۵ خرداد، خیابان ری، خیابان امامزاده یحیی، خیابان قاسمی، حمام نواب تهران
ساعت بازدید: هر روز هفته از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر
شماره تماس: ۳۳۵۲۹۰۲۸-۰۲۱
حمام باب همایون، حمامی که هنوز به فعالیتش ادامه می‌دهد
اگر دلتان می‌خواهد به حمامی قدیمی بروید و در کنار لذت بردن از تماشای معماری بنا و غرق شدن در تاریخ، تنی هم به آب بزنید پس به حمام باب همایون بروید. گرمابه توریستی باب همایون از معدود حمام های تاریخی تهران است که هنوز به فعالیتش ادامه می‌دهد.
البته باید بگویم فقط آقایان می‌توانند از این حمام استفاده کنند. اگر به دنبال یک تجربه جدید با دوستانتان هستید و دلتان می‌خواهد لحظاتی را در یک حمام خوش بگذرانید، از تماشای کاشی‌های قدیمی و معماری سنتی لذت ببرید و بعد یک چای در لیوان کمر باریک نوش جان کنید، می‌توانید برنامه بازدید حمام باب همایون را بچینید. به‌هرحال درودیوار حمام‌های قدیمی هم حق دارند خاطرات جوان‌های امروزی را بشنوند و با حال و هوای آن‌ها آشنا شوند.
آدرس حمام باب همایون: خیابان خیام، خیابان صوراسرافیل، خیابان باب همایون، حمام باب همایون
ساعت بازدید: هر روز از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب
شماره تماس: ۳۳۹۵۶۵۸۱-۰۲۱
برای اینکه بتوانید با خیال راحت و سر فرصت از حمام های تاریخی تهران دیدن کنید، به سایت اتاقک مراجعه کنید و با اجاره روزانه خانه در تهران، اقامتگاه دلخواهتان را رزرو کنید.
حمام قبله، حمام به‌جامانده از دوران صفویه
یکی دیگر از حمام های تاریخی تهران، موزه حمام قبله است. دستور ساخت این حمام، مدرسه و تکیه کنارش را خواهر شاه‌طهماسب داد و به همین خاطر به حمام خانم هم معروف است. البته افراد محلی می‌گویند این حمام همان حمام خانم نیست و حمام خانم از بین رفته است. با این حال در مورد صحت این موضوع اطلاعات دقیقی در دست نیست. قدمت حمام قبله به دوران صفویه می‌رسد و در طول این سال‌ها چندین بار مرمت و بازسازی شده است. به همین خاطر متأسفانه بخش زیاد از تزیینات آن مثل کاشی‌های خزانه و آجرهای پله ورودی تخریب شده‌اند. با این حال بازدید از حمام قبله که باید بگویم مثل حمام باب همایون همچنان دایر است، خالی از لطف نخواهد بود. حمام قبله در سال ۱۳۸۲ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.
تجربه یک بار دوش گرفتن در حمام عمومی از آن تجربه‌هایی است که هرگز فراموش نمی‌شود. ولی حواستان باشد اگر از آن دسته افرادی هستید که از شایعه‌ها و خرافاتی که در مورد حمام‌های عمومی وجود دارد مثل جن و … می‌ترسید تا قبل از تاریک شدن هوا از حمام خارج شوید!
آدرس حمام قبله: خیابان ۱۵ خرداد، نرسیده به خیابان ری، کوچه عباسی، خیابان آل آقا، حمام قبله
ساعت بازدید: شنبه تا جمعه از ساعت ۹ صبح تا ۶ بعدازظهر
حمام انصاری، حمامی که آخر قصه به سفره‌خانه تبدیل شد
حمام انصاری که این روزها به نام سفره‌خانه ارسباران شناخته می‌شود، یکی دیگر از حمام های تاریخی تهران است. فکر نمی‌کنم وقتی این حمام در دوران قاجار ساخته می‌شد، کسی می‌توانست حدس بزند که چندین سال بعد به سفره‌خانه تبدیل خواهد شد. البته چندان هم بی‌ربط نیست. چراکه در ایام قدیم حمام رفتن مثل امروز نبود و ساعت‌ها طول می‌کشید. به همین خاطر مردم عادی که با خودشان غذا می‌بردند و اعیان هم که برایشان سفره‌های رنگارنگ پهن می‌شد. فکر نمی‌کنم مردم آن زمان حمام کمتر از ۴ ساعت را قبول می‌داشتند و برایشان اصطلاحات امروزی مثل‌اینکه «یک دوش بگیرم و سریع حاضر می‌شوم و …» مفاهیمی غریب بود!
به‌هرحال اگر دلتان می‌خواهد یک تیر و دو نشان بزنید و در دل حمامی قدیمی یک وعده غذا نوش جان کنید، حمام انصاری سابق و سفره‌خانه ارسباران فعلی انتخابی مناسب است.
آدرس حمام انصاری: میدان منیریه، خیابان ولیعصر، خیابان فرهنگ، جنب کوچه قدسی، حمام انصاری یا سفره‌خانه ارسباران
ساعت بازدید: شنبه‌ها از ساعت ۱۲:۳۰ ظهر تا ۱۲ شب و بقیه روزهای هفته از ساعت ۱۲ ظهر تا ۱۲ شب (البته ساعت کاری ممکن است تغییر کند پس حتماً قبل از مراجعه تماس بگیرید.)
شماره تماس: ۵۵۴۸۴۲۳۰-۰۲۱
حمام کشوریه، حمامی با قصه‌ای تلخ اما عاشقانه
حمام کشوریه در میدان بهارستان، اولین حمام نمره تهران است که قدمت آن به دوران پهلوی دوم می‌رسد. این حمام در محله عودلاجان قرار دارد که بیشتر جمعیت آن کلیمی هستند. برویم سراغ قصه این حمام.
حمام‌های قدیمی اکثراً در زیر زمین قرار داشتند و برای رسیدن به آن‌ها باید از چندین پله رد می‌شد. در اوایل دوران پهلوی، کشور خانم که باردار بود برای اینکه اذیت نشود به حمامی در این منطقه می‌رود که پله‌های کمتری دارد. گویا بنا به دلایلی مدت‌زمان حمام او طولانی می‌شود و مدیر وقت چندین بار در حمام را می‌کوبد تا به او بگوید وقتش تمام شده است. این کوبیده شدن در باعث استرس زیاد کشور خانم و از دست دادن جنینش می‌شود. بعدازاین واقعه کشور خانم افسردگی شدید می‌گیرد و مدتی بعد فوت می‌کند. طبق روایات او در وصیت‌نامه‌ای از همسرش می‌خواهد که در این محله حمامی مجهز درست کنند تا مردم بتوانند از آن استفاده کنند. همسر او هم به وصیتش عمل می‌کند و حمام کشوریه را در محله سرچال تأسیس می‌کند.
یکی از زیباترین بخش‌های این حمام در آبی‌رنگ آن، تزئینات سقف، نقش‌های برجسته مربوط به کلیمیان و آینه‌کاری‌هاست. فقط حواستان باشد درهای این حمام برای بازدید عموم باز نیست و باید با تورهای گردشگری یا هماهنگی و گرفتن مجوز از انجمن کلیمیان از آن دیدن کنید.
آدرس حمام کشوریه: میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی، بعد از سرچشمه، حمام کشوریه
ساعت بازدید: هر روز هفته به‌جز جمعه‌ها از ساعت ۹ صبح تا ۷:۳۰ بعدازظهر
سخن آخر
در فرهنگ ما تمیز بودن و رسیدگی به نظافت یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی است. اصلاً خیلی وقت‌ها تا آبی به صورتمان نزنیم و دست‌هایمان را نشوییم نمی‌توانیم هیچ کاری کنیم. به همین خاطر تا قبل از لوله‌کشی آب منازل، حمام‌ها یکی از مهم‌ترین مکان‌های شهری حساب می‌شدند و بازدید از آن‌ها لذتی متفاوت دارد.
در این مقاله با ۵ تا از معروف‌ترین حمام های تاریخی تهران آشنا شدیم. حمام‌هایی که با قصه‌هایی عجیب ساخته شدند و بعضی از آن‌ها سرنوشتی متفاوت داشتند. پیشنهاد می‌کنم حتماً در تهران گردی‌هایتان از این حمام‌ها هم دیدن کنید. اگر از سایر شهرهای ایران هم به تهران آمده‌اید، قدمتان روی چشم! امیدواریم ما اهالی پایتخت میزبان‌های خوبی برایتان باشیم. باید بهتان بگویم نگران اقامتگاه هم نباشید چون اتاقک کنار شماست تا بتوانید هر موقع که دوست داشتید و با هر بودجه‌ای، اقامتگاه موردنظرتان را رزرو کنید.
سؤالات متداول
معروف ترین حمام‌های تاریخی تهران کدامند؟
حمام نواب، حمام کشوریه، حمام قبله، حمام انصاری و حمام باب همایون ۵ تا از معروف‌ترین حمام‌های تاریخی تهران هستند.
حمام فیلم قیصر کدام حمام است؟
حمام نواب در خیابان ۱۵ خرداد همان حمامی است که در فیلم قیصر، کریم آب منگل در آن کشته شد.
شرایط بازدید از حمام کشوریه چیست؟
برای بازدید از حمام کشوریه باید با تورهای گردشگری هماهنگ کنید یا از انجمن کلیمیان تهران مجوز بگیرید.
