مسجد کبود کجاست؟
اگر به استان آذربایجان شرقی و شهر تبریز سفر کنید با بنایی تاریخی رو‌به‌رو می‌شوید که هوش از سرتان می‌برد. این بنا که یکی از شاهکارهای معماری ایران است مسجد کبود نام دارد و به دلیل داشتن کاشی‌های معرق و لاجوردی‌رنگ به «فیروزه اسلام» معروف شده. این مسجد نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز شهرت دارد و بنای زیبای آن افراد زیادی را به سمت شهر تبریز می‌کشاند تا در این شهر بعد از اجاره ویلا به بازدید این بنای تاریخی و جاذبه‌های دیگر تاریخی و طبیعی آن بروند. نادر میرزاخان قاجار در وصف این مسجد می‌گوید: «روزگار بگذرد که چشم روزگار چنین بنایی را نخواهد دید».
این مسجد به نام‌های دیگری مثل گوی مسجد (به ترکی گوی یعنی کبود)، شاه جهان، مظفریه و عمارت معروف است.
مسجد آبی رنگ تبریز عبادتگاهی پر از آرامش است که می‌توانید در آن تاریخ و هنر را یکجا ببینید و از هنر معمارهای ایرانی به نیکی یاد کنید.
اینکه مسجد کبود متعلق به چه دورانی است و یا معماری آن چه خصوصیاتی دارد؟ مواردی است که در ادامه این متن درباره آن‌ها می‌گوییم و به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتها همراه ما باشید تا با این نگین لاجوردی رنگ بیشتر آشنا شوید.
تاریخچه مسجد کبود
مسجد مظفریه یا همان مسجد کبود به دستور جهانشاه، یکی از فرماندهان قراقویونلوها، ساخته شد. همسر جهانشاه بر مراحل ساختن آن نظارت می‌کرد و عزالدین قاپوچی مسئول ساختنش شد. روی کتیبه‌ای سال پایان کاشی‌کاری‌های مسجد را ۸۷۰ هجری قمری نوشته‌اند و مشخص است که شروع ساختن این بنای زیبا از چند سال قبل شروع شده و کاشی‌کاری‌اش در آن سال به پایان رسیده.
در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بعد از زلزله‌ای که در تبریز آمد سقف این مسجد فرو ریخت و به مدت ۱۵۰ سال به همان شکل ویرانه باقی ماند. تا اینکه در سال ۱۳۱۸ حاکمان وقت تصمیم به بازسازی گوی مسجد گرفتند و تعمیر پایه‌ها و طاق‌ها تا سال ۱۳۵۵ طول کشید. با توجه به فرسودگی بخشی از این ساختمان کار مرمت آن تا سال ۱۳۹۳ ادامه داشت. بعد از اجاره سوییت در تبریز به موزه آذربایجان هم بروید، کتیبه‌های قدیمی و بخش‌های دیگر مسجد جهانشاه را که در حال مرمت‌اند را هم می‌بینید.
معماری و تزیینات مسجد کبود تبریز
جدای از قدمت و تقدس مسجد، معماری آن شاهکاری است که حاصل تلاش بهترین معمارها، کاشی‌کارها، خطاط‌ها و هنرمندانی است که هنر معماری ایرانی، آذری و اسلامی را به زیبایی با هم تلفیق کردند و در قرن‌ها پیش بنایی را ساختند که هنوز هم مورد توجه گردشگران زیادی از سراسر جهان است.
معماری این بنا به شیوه آذری است و به دلیل دفن جهانشاه و همسرش در این مسجد به آن بقعه هم می‌گویند و از مسجدهایی بوده که چند کاربری داشته.
این مسجد از بخش‌های مختلفی مانند سر‌در، مناره، گنبد، شبستان و آرامگاه خانوادگی تشکیل شده است.
دو گنبد را در این بنا می‌بینید، گنبد بزرگ‌تر مربوط به شبستان و گنبد کوچک‌تر مربوط به آرامگاه جهانشاه و همسرش جان بیگم خاتون است. گنبد اصلی آن یکی از بزرگترین گنبدهای قرن نهم هجری قمری بود که بر اثر زلزله از بین رفت. در دیوارهای گنبدخانه کوچک‌تر هم کتیبه‌هایی وجود دارد که با خط ثلث و نسخ روی آن‌ها نوشته شده است.
در اطراف شبستان مسجد رواق‌هایی به هم پیوسته با یک سقف ضربی وجود دارد که با طاق نماها به رواق‌های دیگر مرتبط می‌شوند.
دلیل شهرت این بنا کاشی‌کاری‌ها و تزیینات آن است. کاشی‌های معرق ظریف و هنرمندانه در کنار آجرها قرار گرفته‌اند و اثری کم‌نظیر را به وجود آورده‌اند.
این مسجد بخشی از یک مجموعه تاریخی به نام «مظفریه» بوده که در کنار آن ساختمان‌های دیگری مانند کتابخانه، خانقاه، میدانگاه، باغ‌ها، قبرستان، کاروانسرا، حمام و مدرسه هم قرار داشته است.
شاید امروزه دیگر از آن ساختمان با شکوه مسجد کبود اثر زیادی نمانده باشد اما هنوز کاشی‌های لاجوردی آن بهانه خوبی برای غرق شدن در ابهت و هنر به‌جا‌مانده از دوران گذشته است.
این مسجد در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
بخش‌های دیدنی مسجد
مسجد تاریخی جهانشاه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم در زمان بازدید از این بنا حتما از
- سقف لاجوردی و طلایی که با لاجورد و طلا تزیین شده
- محوطه گل‌کاری و درختکاری شده مسجد
- سردابه که مقبره جهانشاه است
دیدن کنید.
راه‌های دسترسی به مسجد و هزینه بازدید
شما هر گوشه از شهر تبریز که باشید و از هر فردی سراغ مسجد کبود را بگیرید راهنمایی‌تان می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر باید بدانید که این بنا در خیابان منصور تبریز و نرسیده به میدان ساعت قرار دارد. می‌توانید با استفاده از تاکسی، اتوبوس‌های تندرو و خودروی شخصی خودتان را به این مکان برسانید.
هزینه ورود به داخل محوطه این بنای لاجوردی برای هر یک نفر ۲۵۰۰ تومان و ساعت بازدید در شش ماه اول سال از ساعت ۹ الی ۲۰ و در شش ماه دوم سال از ساعت ۹ تا ۱۷:۳۰ است.
سخن آخر
بازدید از مکان‌های تاریخی و قدیمی حس خوشایند آشنایی با زندگی گذشتگان را به ما منتقل می‌کند. به همین علت همه ما در برابر محافظت از آن‌ها مسئولیم و بهتر است در زمان بازدید از این بناها از لمس کردن دیوارها، کتیبه‌ها و کاشی‌های آن‌ها خودداری کنیم. وارد بخش‌های در حال تعمیر و بازسازی نشویم و اگر می‌خواهیم از بخش‌های مختلف آن عکاسی کنیم بهتر است فلاش دوربینمان خاموش باشد.
