تا به حال فکر کرده‌اید کاش می‌شد مثلا یک روز لباس محلی‌تان را بپوشید و سوار مترو شوید و بروید بازار برای خرید؟ تصور کنید با دامن چین‌دار، چارقد و پیراهن (کینگ) شیرازی یا اگر آقا هستید با شال کمر و کلاه دو گوشه نمدی و آرخالق پوششی دلنشین و شیک داشته باشید. زیبا است، نه؟! اما حیف که امروزه استفاده از لباس‌های محلی فقط به جشنواره‌ها و مراسم جشن و عروسی محدود شده است و ما با تنوع و زیبایی‌های لباس‌های محلی غریبه هستیم.
به تک‌تک شهرها و استان‌های ایران که نگاه کنید لباس‌های محلی زیبایی را خواهید دید. زیبایی به کنار، فقط تنوع را نگاه کنید. این لباس‌های سنتی از شاخص‌ترین نمادهای فرهنگ هر جامعه و چکیده سده‌ها زندگی در یک منطقه محسوب می‌شوند و می‌توانید در تک‌تک آن‌ها ذوق و هنر مردم آن منطقه را جستجو کنید.
هرچند که امروزه لباس پوشیدن مردم در بیشتر مناطق کشور شباهت زیادی به هم پیدا کرده است اما اقوام مختلف زیادی در ایران ساکن هستند که هر کدام لباسها و نمادهای مختص خودشان را دارند. شیراز هم لباس‌های محلی و سنتی خاص خودش را دارد که به علت کثرت اقوام در این شهر بسیار متنوع هستند. اما این روزها برای دیدن لباس سنتی شیراز باید به روستاها یا عشایر این شهر سری بزنیم. شناخته‌شده‌ترین لباس های محلی شیراز مربوط به قوم قشقایی است. قومی که پیشینه تاریخی و سیاسی بسیار غنی در فرهنگ ایران دارد.
آشنایی بیشتر با لباس های محلی شیراز و دیدن عکس‌های آن‌ها خالی از لطف نیست. به همین دلیل در این مقاله از اتاقک می‌خواهیم به شیراز و اطراف آن سرک بکشیم تا ببینیم مردم در گذشته یا حتی امروزه چه مدل لباس محلی به‌تن می‌کنند. اگر موردی از قلم افتاد، شما هم از لباس محلی شیراز برای ما بنویسید.
تاریخچه لباس های محلی شیراز هم زنان و هم مردان
استان فارس مهد هخامنشیان و کوروش است و تاریخچه‌ای بسیار غنی دارد. به همین دلیل لباس های محلی شیراز نیز از قدیمی‌ترین لباس‌های محلی ایران به شمار می‌رود. در استان فارس چندین قومیت وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را از روی نوع لباس و رنگشان تشخیص دهید. لباس‌های رنگارنگ و زیبا که الهام‌گرفته از طبیعت و برخاسته از روحیه نشاط‌بخش مردم این منطقه هستند و هر کدام از جنبه‌های منحصربه‌فرد فرهنگ ایرانی و تمدن گذشتگان و پیشینیان خود به شمار می‌روند.
اگرچه امروزه مدرنیته شدن به زندگی سنتی شهرها و روستا‌های ایران به خصوص استان فارس رسوخ کرده و نوع و سبک پوشش را در این منطقه تحت تاثیر قرار داده است، اما هنوز هم پوشش محلی و سنتی در گوشه و کنار این استان به خصوص در بین مردم روستا و عشایر شیراز رواج دارد و به شیوه و شکل سنتی آن دوخته و پوشیده می‌شود. لباس های محلی شیراز علاوه‌بر قومیت به دو دسته زن و مرد نیز تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی هر کدام از این لباسها خواهیم پرداخت.
برای اجاره سوئیت در شیراز می‌توانید از سایت اتاقک کمک بگیرید.
- ۵۰ هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
لباس‌های سنتی زنان شیرازی؛ رنگارنگ و پرجنبوجوش
همان‌طور که گفتیم لباس های محلی شیراز به خصوص لباس‌های زنان شیرازی بسیار رنگارنگ هستند و با طرح‌های پرجنبوجوش خود شما را به وجد می‌آورند. طرح و رنگ این لباسها از طبیعت زیبای این منطقه الهام گرفته‌اند و حس دلنشین و زیبای مناظر را برایتان تداعی می‌کنند. پیراهن چاکدار بلند و دامن‌های چین‌دار گشاد از اجزای مهم و جدایی‌ناپذیر لباس‌های محلی زنان شیراز به شمار می‌روند. این ست و ترکیب جذاب با یک چارقد حریر، آرخالق و دستمال کامل می‌شود. می‌خواهید بیشتر با اجزای لباس‌های سنتی زنان شیرازی آشنا شوید، پس ادامه این مقاله را بخوانید.
کینگ یا پیراهن زنانه
پیراهن زنانه که شیرازی‌ها به آن کینگ هم می‌گویند، عضو جدایی‌ناپذیر لباس های محلی شیراز در بین زنان است. بلندی این پیراهن زنانه از شانه تا قوزک پا است و آستین آن نیز تا مچ دست ادامه دارد. یقه آن کاملا بسته است و از پایین تا نزدیکی کمر هم چاک دارد. چاک بلند باعث شده این پیراهن به دو قسمت جلو و عقب تقسیم شود. چاکدار بودن لباس علاوه‌بر زیباتر کردن آن باعث راحتی و سهولت در راه رفتن و انجام بهتر کارها و فعالیت‌های روزمره شده است.
تنبان تورکی (تورکی تومبان)
تنبان تورکی که عشایریان به آن تمبون قری هم می‌گویند، پوشش دامنی چین‌چین و بلند است که از پارچه‌های نسبتا سبک و راحت تهیه می‌شود. وجود چین‌های زیاد در این دامن به این دلیل است که در صورت وزش باد و جمع شدن یک طرف دامن، چین‌های بعدی جای آن را بگیرند تا فرم دامن از بین نرود. گاهی بانوان شیرازی برای زیباتر شدن تنبان تورکی، یک یا دو تنبان تورکی روی هم می‌پوشند یا گاها از پارچه‌های بیشتری استفاده می‌کنند.
چارقد
چارقد یا روسری بزرگ، پارچه‌ای ظریف و چهارگوش است که از قدیم‌الایام بانوان ایرانی با آن موهای سر خود را می‌پوشانند. اما چارقد زنان عشایر شیرازی جور دیگری جلوه‌گری می‌کند. شیرازی‌ها از چارقد نازک با طرح‌های خاصی استفاده می‌کنند و برای تزئین گاهی به اطراف آن مهره یا ملیله می‌دوزند.
آرخالق
آرخالق از اجزاء لباس های محلی شیراز است که زنان و مردان عشایر شیرازی آن را روی لباس‌های دیگر خود می‌پوشند. از این پوشش سنتی در اغلب فصول سال به عنوان بالاپوش لباس گرم استفاده می‌کنند اما چون پوششی زیبا و محافظ است، موجب وقار و سنگینی لباس می‌شود. آرخالق‌ها نحوه دوخت متفاوتی دارند و از زیر بغل تا پایین دارای چاک هستند که چاکدار بودن لباس باعث حرکت آسان دست‌ها می‌شود.
دستمال
دستمال یا یاغلوق پارچه‌ایست که زنان شیرازی از روی چارقد به پیشانی خود بسته و از پشت سر گره می‌زنند. دستمال علاوه‌بر جنبه زیبایی از سر در برابر سرما و وزش باد، محافظت می‌کند. معمولا جنس دستمال از پارچه‌های قیمتی، مثل ابریشم و حریر است و زنان به وسیله سنجاق یا گل طلا آن را در بالای پیشانی به چارقد خود وصل می‌کنند.
لباس‌های سنتی مردان شیرازی؛ ساده اما اصیل
لباس‌های محلی مردان شیرازی هم بسیار جذاب و دیدنی هستند، اما نسبت به لباس زنان ساده‌ترند و از اجزای کمتری تشکیل شده‌اند. همچنین این لباسها برعکس لباس زنان که دارای رنگ‌های شاد و متنوع هستند، رنگ‌های محدودی دارند و بیشتر اوقات به رنگ سفید و مشکی دیده می‌شوند.
کلاه دو گوشی
نداشتن کلاه معمولا دربین عشایری‌ها و مردان ایل قشقایی آن‌چنان پسندیده نیست و به همین دلیل مردان ایل باید همیشه کلاهی بر سرشان داشته باشند. در گذشته به خصوص در دوران قاجاریه کلاه مردان قشقایی از جنس نمد با رنگ مشکی و بدون لبه بود. عکس‌هایی به جای مانده از از یک صد سال پیش مردم قشقایی نیز این ادعا را ثابت می‌کند که در گذشته بیشتر کلاه‌های بدون لبه با اندازه‌های مختلف رایج بود.
البته افراد سرشناس و بزرگان ایل با کمی تغییر از این کلاه‌ها استفاده می‌کردند. اما از حدود پنجاه سال پیش با ابتکار یکی از خوانین و بزرگان قشقایی، کلاه دو گوشی در میان مردم ایل قشقایی رایج شد. این کلاه‌ها با استفاده از کرک‌های ظریف و لطیف بز (که بسیار کمیاب هستند) و توسط نمدمال‌های با تجربه و ماهر محلی مالیده و تهیه می‌شوند و علاوه‌بر جنبه زیبایی و وقار، به علت داشتن وزن زیاد، با هر باد و طوفانی از سر نمی‌افتند. حتی موقع تابش آفتاب هم می‌توان از گوشه آن به عنوان سایبان استفاده کرد.
آرخالق مردانه
مردان ایل شیرازی هم مانند زنان، لباس مخصوصی به نام آرخالق دارند که به عنوان لباس اصلی روی پیراهن خود می‌پوشند. آرخالق لباسی بلند و گشاد است و از پارچه ضخیم با رنگ‌هایی متناسب با سن افراد دوخته می‌شود. این لباس سنتی از دو طرف دارای دو چاک طویل تا کمر است که موجب آزاد بودن لباس شده و باعث می‌شوند هنگام انجام کارهای روزمره مثل راه رفتن و دویدن، لباس زیاد دست و پاگیر نباشد.
آرخالق‌ها که جزء لباس های سنتی شیراز محسوب می‌شوند، جلوباز هستند، دکمه هم ندارند و معمولا همراه با شال کمر آن را می‌پوشند. برای پسربچه‌ها و نوجوانان از پارچه‌های گلدار با رنگ‌هایی شاد برای دوخت آرخالق استفاده می‌کنند و آرخالق مردان نیز بیشتر رنگ‌های تیره دارند.
شال کمر
همان‌طور که گفتیم جلوی آرخالق‌ها تا پایین باز است، به همین دلیل مردان شیرازی همیشه پس از پوشیدن ارخالق از شال کمر استفاده می‌کنند. شال کمر معمولا پارچه‌ای مشکی، قهوه‌ای یا سفید رنگ ضخیم به طول ۵ یا ۶ متر است که از روی لباس به دور کمر می‌پیچند. شال کمر علاوه‌بر جنبه زیبایی، موجب سهولت در برداشتن بارهای سنگین، انجام حرکات سریع و سالم ماندن مهره های کمر می‌شود. همچنین از آن به عنوان جیب برای نگهداری لوازمی مثل پول و غیره نیز استفاده می‌کنند.
چقه
مردان شیرازی معمولا برای زیبایی و جلوه بیشتر لباس همراه با شال و آرخالق نوعی بافته مخصوص به نام چقه می‌پوشند. چقه از جنس پشم و به رنگ کرم است و بر روی آن زنهاره می‌بندند. قسمت جلو چقه مانند قبا چاکدار و بلندی آن تا زانوان است.
- ۵۰ هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
زنهاره
در پشت چقه بند ظریف و رنگی قرار دارد که به آن زنهاره می‌گویند. زنهاره با استفاده از نخ‌های پشمی به زیبایی هرچه تمام بافته می‌شود و دو سر آن منگوله زیبایی قرار دارد. زنهاره روی شانه‌ها قرار می‌گیرد و دو سر آن از زیر بغل‌ها عبور کرده و آویز آن در پشت بر بالای کمر به میان زنهاره گره می‌خورد. زنهاره را بیشتر در مراسم عروسی و چوب‌بازی می‌پوشند و کار آن جمع کردن و نگهداری آستین‌های چقه روی بازوها است.
رخت گشاد، لباس سنتی جنوب شیراز
یکی دیگر از لباس‌های محلی زنانه به‌ویژه لباس عروس در جنوب استان فارس، رخت گشاد است. این لباس محلی شامل دامنی گشاد و پیراهنی بلند است که بلندی آن تا بالای زانو می‌رسد. رخت گشاد توسط زنان هنرمند شهر اوز دوخته می‌شود و به وسیله هنری به نام خوس بافی تزئین می‌شود. خوس بافی از انواع هنرهای سوزن‌دوزی به شمار می‌رود و شامل دوخت نوارهای باریک با استفاده از فلز نقره و طلا به‌جای نخ، بر روی پارچه است.
منشا دقیق صنعت خوس‌بافی دقیق مشخص نیست اما برخی معتقدند این هنر زیبا از کشور هندوستان به اوز آورده شده است. از خوس بافی علاوه‌بر دوخت رخت گشاد، برای تزئین روسری، کلاه، شلوار، پیراهن، جلیقه زنانه و لباس کودکان نیز استفاده می‌شود. مثلا بَلَ، روسری بزرگ زنان محلی شیراز است که به وسیلع هنر خوس‌دوزی تزیین و دوخته می‌شود.
اما آنچه لباس محلی اوز یا رخت گشاد را از دیگر لباس های محلی شیراز متمایز کرده است، فراوانی زینت‌آلات و طلاهایی است که به آن آویزان شده است و بیشتر به آرایش و زیورآلات رقصندگان هندی شبیه است. مثلا برخی از اجزا و قسمت‌های رخت گشاد می‌توان به کلاه خوس دوزی شده (کره باغی)، دستمال حریر سه گوش (دستمال کچه)، گلوبند بزرگ از طلا و سنگ‌های قیمتی (شیخپ)، پیراهن با یقه و سردست دوخته شده از هنر زری‌دوزی (جم)، آویز طلا برای پوشاندن پیشانی (ماهک)، حلقه طلا برای برای بستن به پره بینی (پتری)، تسمه پهن از طلا که زیر گلو و دور سر بسته می‌شود (جلوی) و غیره اشاره کرد.
سخن آخر
شیراز شهری زیبا و پر از ماجراجویی است. همان‌طور که در این شهر در میان دو دنیای سنت و هنر راه می‌روید، می‌توانید لباس های محلی شیراز را بپوشید و خود را در میان کوچ نشیان، محلیان و بومیان این شهر ببینید. لباس های محلی شیراز از پوشش‌های کهن و اصیل ایرانی به شمار می‌روند و سرشار از رنگ‌های شاد و الهام گرفته از طبیعت زیبا و مسحورکننده این منطقه هستند.
مردان و زنان شیرازی از این لباسها بیشتر در گذشته استفاده می‌کردند، اما امروزه با مدرن شدن زندگی جوامع و گسترش شهرنشینی کمتر نام و نشانی از آن‌ها باقی مانده است. هرچند که پوشیدن لباس های محلی شیراز درحال‌حاضر به صورت روزمره مرسوم نیست اما هنوز هم طرفداران بسیاری دارند و بسیار از محلی‌ها در مراسمات و جشن‌های خاص و گردشگران نیز برای عکس گرفتن این لباسها را می‌پوشند. در سفرتان به شیراز، پوشیدن لباس‌های شاد و رنگارنگ این شهر و چرخ زدن با دامن بلند، چشم‌نواز و در عین‌حال سنتی، آن هم در روزهایی که غرق در مدرنیزه و لباس‌های رسمی هستیم، می‌تواند روحیه‌بخش باشد.
مهم‌ترین قسمت سفر هم علاوه‌بر گشت‌وگذار، پیدا کردن اقامتگاه مناسب برای ماندن است. خوشبختانه در شیراز اقامتگاه‌های متنوعی از ویلا و سوئیت گرفته تا خانه‌های بوم‌گردی و غیره در اختیارتان قرار دارد. نگران پیدا کردن اقامتگاه هم نباشید با اتاقک می‌توانید اقامتگاه مورد نظر خود را در سریع‌ترین زمان و با کمترین هزینه رزرو کند. سفز خوشی داشته باشید!
خانم طاحونی عزیز جز کسانی هستید که همیشه مطالبتون رو میخونم، و باز هم این مطلب فوق العاده بود، ممنون از اتاقک
نوشتین لباس مردها از نظر تنوع رنگ محدود هستند و معمولا به رنگ های سفید یا سیاه وجود داره. بعد توی عکسها انواع لباسها با رنگ های مختلف تن آقایون دیده میشه!