بهار بود و از آن‌جایی که چهار سال بیشتر نداشتم، درست یادم نمی‌آید کدام ماه بهار بود! همراه پدر و مادرم به مشهد و زیارت حرم امام رضا رفتیم و اولین مواجه‌ام با یک بنای مذهبی شکل گرفت. حیاط بزرگ، گنبد طلایی رنگ، گلدسته، ضریح، بوی گلاب و تمام جزئیات معماری مرا مبهوت کرده بود و از همان دوران کودکی با دقت همه چیز را نگاه می‌کردم و طراحی گنبد و کاشی‌کاری‌ها بیشتر از همه توجه‌ام را جلب کرده بود!
بعدها بیشتر درگیر معماری شدم و بناهای تاریخی زیادی را دیدم، اما تمام بناهای مذهبی یک وجه اشتراک مهم دارند؛ آن هم احساس امنیت و آرامشی است که معماری بنا به افراد منتقل می‌کند و معماران موقع ساخت این بناها از رنگ‌ها و خطوط اسلیمی خاصی استفاده می‌کنند. در این مقاله قصد دارم یکی از بناهای مذهبی ایران را به شما معرفی کنم، که معماری منحصربه‌فرد و متفاوتی به نسبت سایر اماکن مذهبی دارد و آن مسجد سپهسالار تهران است!
مسجد سپهسالار تهران کجاست؟
منطقه ۱۲ تهران همیشه جزء مناطق مهم بوده است؛ بنابراین از گذشته بیشتر بناهای سیاسی و مذهبی در این قسمت شهر ساخته می‌شدند. به همین دلیل شما اگر یک روز را برای خیابان‌گردی و بازدید از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی منطقه ۱۲ در نظر بگیرید، بدون شک وقت کم می‌آورید چون در هر کوچه و خیابان شاهد بناهای جذابی می‌شوید که بیشتر شبیه سفر در زمان است.
مسجد سپهسالار تهران نیز در یکی از خیابان‌های معروف منطقه ۱۲ ساخته شده است، این مسجد درست کنار ساختمان قدیمی مجلس شورای ملی و در خیابان بهارستان قرار دارد.
آدرس پستی دقیق مسجد سپهسالار: تهران، میدان بهارستان، خیابان بهارستان، جنب ساختمان مجلس شورای ملی
- ۵۰ هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
تاریخچه مسجد سپهسالار تهران
به عقب برمی‌گردیم، به سال‌هایی که ناصرالدین شاه قاجار حکمرانی می‌کرد! یکی از دوران‌های طلایی معماری قاجار در زمان ناصرالدین شاه بوده و بناهای زیادی از آن دوران به جا مانده است که مسجد سپهسالار تهران یکی از شاهکارهای معماری آن دوران محسوب می‌شود.
میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی صدراعظم ناصرالدین شاه بود که دستور ساخت این مسجد را صادر کرد اما چون در حین ساخت این بنا از دنیا رفت، برادر او یحیی خان مشیرالدوله ادامه ساخت مسجد سپهسالار را مدیریت کرد! مسجد سپهسالار با طراحی میرزا مهدی خان شقاقی و معماری استاد حسن قمی بنا شده که تلفیقی از معماری ایرانی اسلامی و مسجد ایاصوفیه در استانبول است! البته این طراحی منحصربه‌فرد و باشکوه حاصل خلاقیت و دانش میرزا مهدی خان شقاقی بوده که در فرانسه تحصیلات معماری خود را گذرانده بود.
اما در سال‌های بعد بخشهای دیگری به این مسجد اضافه شده است و حدود سال ۱۳۲۰ تالار جدیدی در قسمت گلخانه ساخته شد. در سال‌های بعد نیز توسط معماران مطرحی مانند استاد حسین لرزاده تغییرات دیگری در بخشهای گنبد اصلی و شبستان ایجاد کردند.
مسجد سپهسالار تهران همانند دیگر بناهای مذهبی و سیاسی دوران خود، رخدادهای عجیب تاریخی را از سر گذرانده است. همیشه در برابر بناهای قدیمی آرزو میکنم ای کاش این ساختمان‌ها زبانی برای سخن گفتن داشتند تا رازهای مگوی تاریخی را برایمان بازگو می‌کردند!
معماری مسجد سپهسالار
اولین بنای مذهبی بزرگ و باشکوه در ایران مدرسه چهارباغ اصفهان است و مسجد زیبای سپهسالار تهران دومین بنای منحصربه‌فرد مذهبی در ایران محسوب می‌شود که دقت زیادی برای طراحی و ساخت جزئیات آن به کار رفته است.
بنای مسجد سپهسالار برعکس تمام مساجد ایرانی از یک گنبد بزرگ و هشت گلدسته تشکیل شده که شما این سبک از معماری را بیشتر در مساجد کشور ترکیه می‌بینید. در قسمت قبل نوشتم که در طراحی این بنا از مسجد ایاصوفیه استانبول الگوبرداری شده و همچنین بخش‌هایی از معماری آن با توجه به مدرسه چهارباغ و مسجد جامع اصفهان ساخته شده است.
مسجد سپهسالار چهار ایوان در چهار جهت اصلی دارد که در اطراف صحن اصلی قرار گرفته‌اند و ۶۰ حجره دور تا دور این صحن را احاطه کردند. این حجره‌ها با جزئیات زیبایی از گره‌چینی تزئین شده‌اند و بیشتر برای استراحت طلبه‌ها طراحی شدند. در مسجد سپهسالار گره‌چینی‌های چوبی، کتیبه‌های خوشنویسی و قاب‌های خاصی وجود دارد که جذابیت این بنای باشکوه را دوچندان کرده است.
همچنین وجود حوض، درخت‌های بلند، باغچه و حیاط باصفا این مسجد را به یکی از شاهکارهای معماری ایرانی تبدیل کرده که احساس خوبی را به بازدیدکنندگان می‌بخشد تا ساعت‌ها مبهوت معماری و فضای دلنشین آن شوند.
برای اجاره روزانه خانه در تهران می‌توانید از سایت اتاقک اقدام کنید.
قسمتهای مختلف مسجد سپهسالار تهران
اما بزرگ‌ترین مسجد تهران از بخشهای مختلفی تشکیل شده است و هر قسمت با توجه به آب و هوا، کاربرد و سبک معماری آن زمان ساخته شده تا برای برگزاری مراسم‌ها، تحصیل طلبه‌ها و … ویژگی‌های لازم را داشته باشد. در ادامه بخشهای مهم مسجد سپهسالار را بررسی می‌کنیم.
شبستان تابستانی
این‌جا بزرگ‌ترین بخش مسجد سپهسالار است که آن را بیشتر با نام گنبدخانه می‌شناسند. شبستان تابستانی از یک گنبد که چهار ستون یا پایه آن را نگهداشته، تشکیل شده است و این پایه‌ها با کاشی‌های مختلف در رنگ‌های جذاب و طراحی‌های خاص از طبیعت بی‌جان و پیکرهای انسان تزئین شدند. البته این کاشی‌ها با توجه به نقوش اروپایی ساخته شده‌اند. همچنین در دو سمت گنبدخانه یا شبستان تابستانی فضایی برای تدریس علم قرآن و درس‌‌های طلاب تعبیه شده است. البته که این قسمت همانطور که از نام آن مشخص است، متناسب برای استفاده در فصل بهار و تابستان بوده است!
منارهها
وجود هشت مناره در طراحی مسجد سپهسالار، آن را به یکی از باشکوه‌ترین مساجد ایرانی تبدیل کرده است. این منارهها با آجر ساخته شده‌اند اما روی آجر را کاشی‌های رنگی پوشانده و همین باعث زیبایی بیشتر منارهها شده است.
مناره‌های مسجد سپهسالار با ارتفاع‌های متنوعی ساخته شدند که کوتاه‌ترین مناره حدود ۲۵ متر و بلندترین مناره حدود ۳۷ متر است.
کتابخانه
ماکسیم سیرو معمار فرانسوی تبار قسمت کتابخانه را به مسجد سپهسالار اضافه کرد و اعتمادالسلطنه حدود۴۰۰۰ نسخه از کتاب‌های خطی و سنگی خود را که جمع آوری کرده بود به میرزا حسین خان سپهسالار فروخت. این کتاب‌های ارزشمند هم اکنون در کتابخانه مسجد نگهداری می‌شوند.
شبستان زمستانی
اما به سراغ شبستان محبوب مسجد می‌رویم که همه از آن به عنوان زیباترین بخش مسجد سپهسالار یاد می‌کنند. این‌جا با ۴۴ ستون سنگی و سقف‌های گنبدی ساخته شده و برای تزئین این ستون‌ها از اسامی و صفت‌های الهی استفاده کردند.
شبستان زمستانی درست پشت ایوان شرقی مسجد قرار گرفته و به دلیل وجود بیش از ۴۰ ستون، به نام چهل ستون معروف شده است! همچنین این شبستان یک محراب از جنس مرمر دارد که استاد محمد حسین شکل آبادی و استاد حسین لرزاده در سال ۱۳۵۰ این محراب را با مقرنس و گچ‌بری تزئین کردند.
ساعت فرانسوی
در ایوان شمالی و درست میان دو گلدسته یک اتاقک ساختند. این اتاقک را با کاشی‌های رنگی تزئین کردند و داخل آن یک ساعت بزرگی با سه ناقوس قرار دادند که این ساعت سال ۱۸۸۰ میلادی در کشور فرانسه ساخته شده است.
یکی دیگر از شگفتی‌های مسجد سپهسالار وجود بهارخواب یا تراس است که طراحی آن بسیار زیباتر و باشکوه‌تر از بهارخواب در مسجد سلطانی سمنان و مسجد سید اصفهان طراحی شده است! در واقع این بخش را بیشتر برای حفظ امنیت و آرامش و ایجاد تعادل با سایر قسمتهای مسجد ساختند.
جاهای دیدنی نزدیک به مسجد سپهسالار
اما حیف است که به منطقه ۱۲ تهران برویم و فقط به دیدن مسجد سپهسالار اکتفا کنیم! این منطقه مملو از جاذبه‌های تاریخی، کافه‌های جذاب، مراکز خرید و … است؛ بنابراین برای رفتن به این‌جا یک برنامه‌ریزی درست انجام دهید تا از مکان‌های دیگر هم دیدن کنید.
در این بخش به طور تیتروار فقط بخش‌ها و جاهای دیدنی تهران که نزدیک به مسجد سپهسالار است را به شما معرفی میکنم که مقاله‌های جامع هر کدام در سایت اتاقک قرار دارد و شما با کلیک روی هر کدام می‌توانید مقاله آن‌ها را ببینید.
در نزدیکی مسجد سپهسالار تهران شما می‌توانید از کاخ گلستان، عمارت مسعودیه، خانه مقدم، عمارت فخرالدوله، باغ موزه نگارستان و خانه اتحادیه یا همان لوکیشن سریال دایی جان ناپلئون دیدن کنید.
همچنین به شما پیشنهاد میکنم از کافه نادری لاله‌زار به راحتی نگذرید و خود را به یک قهوه در این کافه زیبا دعوت کنید و یا اگر گرسنه شدید، کافه نادری، ناهارهای بسیار ویژه‌ای دارد.
مسیرهای دسترسی به مسجد سپهسالار
بدون شک وقتی به این قسمت از مقاله رسیدید برای بازدید از مسجد سپهسالار مشتاق شدید! اما نکته‌ای که قبل از هر چیز باید بدانید این است که متاسفانه بازدید از مسجد سپهسالار تهران آزاد نیست و شما برای دیدن این بنای باشکوه قاجاری باید با اماکن مربوطه هماهنگی انجام دهید.
اما نگران نباشید چون در زمان برگزاری مراسم‌های مذهبی خاص یا بزرگداشت چهره‌های مطرح کشور، به راحتی می‌توانید وارد مسجد شوید و از دیدن این شاهکار معماری تهران لذت ببرید.
مسیر دسترسی به مسجد سپهسالار با مترو: از هرجای تهران که هستید باید با قطار‌های خط دو مترو به سمت ایستگاه بهارستان بروید و حدود ۱۰ دقیقه را از ایستگاه بهارستان به سمت مسجد سپهسالار پیاده‌روی کنید.
مسیر دسترسی به مسجد سپهسالار با خودرو شخصی: پیشنهاد میکنم در روزهای شلوغ و پر ترافیک تهران از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید تا راحت‌تر و سریع‌تر به مقصد برسید، اما اگر می‌خواهید با خودرو شخصی بروید باید از سمت میدان فردوسی به خیابان فردوسی و سپس خیابان جمهوری شرق حرکت کنید تا به میدان بهارستان برسید و بعد از آن وارد خیابان مصطفی خمینی شوید.
سخن آخر
مسجد سپهسالار که بعد از انقلاب به مدرسه و مسجد مطهری معروف شد، تنها جادبه تهران زیبا نیست! در مناطق مختلف تهران بناهایی وجود دارند که هر کدام یادآور دوران‌های شکوه و اقتدار این شهر بودند، زمانی که هنوز ترافیک و آلودگی مردم این شهر را کلافه و غمگین نکرده بود.
بنابراین به شما توصیه میکنم حتی اگر ساکن تهران هستید، یک شب را در یکی از هاستل‌ها یا بوتیک هتل‌هایی که در عمارت‌های قدیمی قرار دارند، سپری کنید و بخشهای تاریخی و هنر شهر را ببینید تا برای یک روز هم شده وارد تهران قدیم شوید! تاریخ و هنر این سرزمین میراث گران‌بهایی است، که نباید آن را از دست دهیم. همچنین برای اجاره سوئیت و اقامتگاه‌های متنوع می‌توانید از سایت اتاقک کمک بگیرید.
سوالات متداول
مسجد سپهسالار کجاست؟
مسجد سپهسالار در تهران، میدان بهارستان، خیابان بهارستان، جنب ساختمان مجلس شورای ملی واقع شده است.
قسمتهای مختلف مسجد سپهسالار کداماند؟
شبستان تابستانی، منارهها، کتابخانه، شبستان زمستانی و ساعت فرانسوی از جمله بخشهای مختلف این مسجد به شمار میروند.
مسیر دسترسی به مسجد سپهسالار به چه صورت است؟
اگر قصد دارید با مترو به این مکان بروید، در خط دو مترو تهران (فرهنگسرا- صادقیه) سوار شده و در ایستگاه بهارستان پیاده شوید. پس از آن حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی خواهید داشت. اما اگر با خودرو شخصی به این مکان می‌روید، باید به سمت میدان فردوسی، خیابان فردوسی، خیابان جمهوری شرق، میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی حرکت کنید.
