سفر فقط طی یک مسافت و رسیدن به‌نقطه‌ای مشخص نیست. هنگام بازگشت علاوه‌بر تجربه‌ها و خاطره‌ها، همراه خود فرهنگ مقصد را هم می‌آوریم. شاید بپرسید چگونه این اتفاق می‌افتد. در جواب به شما باید گفت خرید سوغات علاوه بر زنده نگه داشتن خاطره‌ها، حامل فرهنگ و سنت نیز هست. در بین انواع سوغاتی، صنایع دستی توانایی بیشتری در چنین کاری دارند. خواف استان خراسان رضوی با داشتن تاریخی غنی، معدن این نوع محصولات محسوب می‌شود. هنگام بازدید از بناهای تاریخی این شهر، می‌توانید به دل تاریخ سفر کنید. علاوه بر این با به ارمغان آوردن صنایع دستی خواف، این تجربه را به دیگران نیز هدیه خواهید کرد. پس اگر می‌خواهید یک انتخاب هوشمندانه داشته باشید، با این متن همسفر شوید.
برای آشنایی بیشتر مقاله خواف کجاست؟ را مطالعه کنید.
قالی بافی
بافت انواع زیرانداز در جای‌جای کشور عزیزمان همیشه رواج داشته است.با این حال به جرأت می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین سوغات خواف، قالی این شهر است. قدمت این هنر در آن‌جا به سال‌های بسیار دوری باز می‌گردد. معمولا هم به دلیل ذوق و قریحه زیبای خانم‌ها، آن‌ها به این کار مشغول بودند. البته خیال نکنید این کار ساده‌ای بوده و یا به دلیل پیشرفت تکنولوژی زحمتی ندارد. برای بافت یک دار قالیچه دو متری، باید حدود یک تا دو ماه را صرف آن کرد. در ساخت این نوع صنایع دستی خواف از الیافی با جنس پنبه، پشم یا حتی ابریشم استفاده می‌شود. در کنار مواد اولیه مرغوب، طرح و نقش هم از عوامل مهم زیبایی قالی به حساب می‌آیند. زنان هنرمند این خطه از نقش‌های زیر در کار خود استفاده می‌کنند:
- گل سوزنی
- ترکمنی
- گل بلوچی
- خشتی
- چهار گلی
- سنگانی
- کلاتگی
- قاسم‌آبادی
یک نکته نیز نباید ناگفته بماند. با توجه به رواج محصولات ماشینی، بازار فروش قالی خواف دچار مشکلاتی شده است. از طرف دیگر زحمت‌کشان این شهر مشغول تولید انواع تابلو فرش هم شده‌اند. پس حتی اگر نیازی به قالی و فرش ندارید، با خرید یک تابلو فرش به حفظ این صنعت کمک کنید. زیرا این کار علاوه بر ایجاد یک حس خوب، به زیبایی خانه‌ی شما هم منجر خواهد شد.
گلیم بافی
از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشور، بافت گلیم را می‌توانید مشاهده کنید. البته این زیرانداز در هرمنطقه نقش، مصالح و حتی بافت مختلفی دارد که حکم امضای کار را پیدا می‌کند. برای بافت گلیم، تنها از یک دار استفاده می‌شود و همه چیزِ آن هنرِ دست است. اگر به نقش‌های روی گلیم دقت کنید، اشکال هندسی روی آن یادآور طبیعت هستند. این پیوند با زیست‌بوم تنها به نقش‌ونگار محدود نمی‌شود و رنگ‌های به‌کار رفته در گلیم نیز طبیعی است.
این سوغاتی خواف یکی از باکیفیت‌ترین گلیم‌های موجود در کشور به حساب می‌آید. شهرت این صنایع دستی در تمام استان خراسان رضوی پیچده است و همه به زیبایی آن اعتراف می‌کنند. البته وقتی هنر با عشق و علاقه ترکیب شود، نتیجه‌ی کار هم جز این نخواهد بود. با خرید یک قطعه گلیم هم به اتاق پذیرایی خود نمایی تازه می‌بخشید و هم دل زنان زحمت‌کش گلیم‌باف را شاد می‌کنید.
نمد مالی
به نظرتان پارچه‌ای وجود دارد که نیازی به بافتن ندارد؟ شاید ابتدا عجیب به نظر بیاید، اما جواب این سؤال مثبت است. نمد یکی از همین بافتنی‌ها است. در تهیه آن عموما از پشم گوسفندان استفاده می‌شود و به وسیله‌ی فشار الیاف به‌هم پیوند می‌خورند. به جز این‌ها در ترکیبات این صنایع دستی خواف از تخم‌مرغ و حتی صابون هم استفاده می‌شود. باید بدانید تنها کاربرد این محصول به پهن کردن روی زمین ختم نخواهد شد. از نمد می‌توان انواع کلاه، کیف و… را نیز ساخت. همچنین استفاده از این محصول در تسکین دردهای ناشی از رماتیسم نیز کاربرد دارد. شما نیز می‌توانید با استفاده از آن زیبایی و سلامتی را به خود و عزیزان‌تان هدیه دهید.
کرباس بافی
در زمینه‌ی تولید انواع بافتنی‌ها، شهر خواف سابقه‌ی پرافتخاری دارد. در نتیجه هنگام قدم زدن در بازار برای خرید سوغات خواف، شاهد عرضه‌ی کرباس نیز هستید. معمولا این پارچه‌ها از الیاف پنبه‌ای بافته می‌شوند و دلیل آن هم، دوام بالا و دسترسی راحت به این گیاه است. از پارچه‌های کرباسی برای ساخت زیرانداز، سفره، حوله و روانداز استفاده می‌شود. معمولا کرباس به رنگ سفید است اما گاهی در نمونه‌های دیگر نیز تولید می‌شود که عبارت‌اند از:
- نقش‌دار: در تهیه این نوع کرباس ابتدا نخ‌ها را رنگ و سپس وارد دستگاه بافت می‌کنند. طرح رنگی این مدل شامل قرمز، آبی، سورمه‌ای وصورتی است.
- قلم‌کار: یکی دیگر از هنرهای سنتی ایران، قلم‌کاری است. در این هنر استادکاران با استفاده از ابزار مخصوص، روی پارچه نقش می‌زنند. یکی از پارچه‌های مورداستفاده‌ی آن‌ها نیز کرباس است. کرباس‌های قلم‌کاری شده بیشتر به عنوان لحاف کرسی یا سفره استفاده می‌شوند.
- مینایی: پس از بافت نهایی پارچه، استادان رنگرزی آن را به رنگ سورمه‌ای یا آبی درمی‌آورند. کاربرد این کرباس در لباس‌دوزی و ساخت تشک است.
تنور مالی
شاید نتوانید این نوع صنایع دستی خواف را با خود به خانه بیاورید. با این حال بدون وجودش چشیدن طعم خوشمزه‌ی نان سنتی غیرممکن است. در گذشته تنور خانه‌ها گلی بود و از هیزم استفاده می‌شد. این مصالح طبیعی نیز به نان‌ها مزه‌ای فراموش ناشدنی می‌بخشند. معمولا برای ساخت تنور از پشم بز، خاک رس، کاه، آب و شیر استفاده می‌کردند. ترکیب این مواد باهم نیز باعث استحکام بدنه‌ی تنور می‌شد. به همین دلیل هم گاهی از تنورها به‌عنوان سیلو نیز استفاده می‌کردند.
ساز سازی
اگر قدری به موسیقی نواحی علاقه‌مند باشید، احتمالا نام موسیقی مقامی خراسان به گوش‌تان خورده است. شنیدن صدای دوتار حاج قربان نیز (به‌ویژه در طول مسیر خواف) آرامشی عجیب برای آدم می‌سازد. باید بدانید این شهر، ساز هنرمندانش را نیز خودش تولید می‌کند. برای ساخت تنبور و سه‌تار نیاز به چوب توت وجود دارد. از چوب این گیاه برای ساخت کاسه‌ی ساز که مهم‌ترین قسمت در صدادهی آن است، استفاده می‌شود. سپس روی این کاسه مجددا صفحه‌ای از جنس توت قرار می‌گیرد. آخرسر دسته‌ی ساز به آن متصل می‌شود که یا از گردو است یا زردآلو.
سخن پایانی
در این متن با صنایع دستی خواف از جمله قالی‌بافی، گلیم‌بافی، نمدمالی، تنورمالی و سازی‌سازی آشنا شدید. برای خرید این سوغات قبل از همه چیز نیاز به سفر خواهید داشت. یکی از مهم‌ترین مسائل هرسفری نیز داشتن اقامتگاهی مناسب و مقرون‌به‌صرفه است. دیگر نیازی نیست که نگران این مسأله باشید؛ زیرا اتاقک در کنار شما خواهد بود. تنها کافی است با چند کلیک، بین اقامتگاه‌های موجود در سایت مقایسه و گزینه‌ی مناسب‌تان را انتخاب کنید. سفرتان بی‌خطر.
