سفری خواهیم داشت به دنیای پر نقش و نگار دست‌بافته‌ها و دست‌سازه‌هایی که ذره ذره‌اش حکایت از دستانی هنرمند دارد و چشمان انسان را محو تماشای خود می‌کند. سفر به شهر تفرش، شهری اصیل و ماندگار که جای جای آن طبیعت منحصربه‌فرد و تمدن خاص خود را دارد. شهری زیبا و خوش آب و هوا که علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و مکان‌های تاریخی، سوغاتی‌های خوشمزه و صنایع دستی منحصر به فردی نیز دارد و هر ساله میزبان مسافران بسیاری از سراسر کشور است.
برای آشنایی بیشتر مقاله تفرش کجاست؟ را مطالعه کنید.
اگر قصد سفر به تفرش را دارید و می‌خواهید با صنایع دستی و سوغاتی‌های مخصوص این شهر آشنا شوید، با ما تا آخر این مقاله از مجله گردشگری اتاقک همراه باشید که می‌خواهیم محبوب‌ترین و معروف‌ترین سوغات تفرش را به شما معرفی کنیم.
معرفی صنایع دستی و سوغات تفرش
سوغاتی و صنایع دستی ترکیبی از فرهنگ، قومیت و تاریخ یک شهر است و به خوبی می‌تواند آداب و رسوم هر منطقه را بازگو کند. خریدن سوغاتی یکی از جذابترین بخش‌های هر سفر است که از دیرباز در بین مردم رایج بوده و تجربه‌ای ماندگار از سفر را به ارمغان می‌آورد و زمانی که مقصد سفر شهر زیبای تفرش باشد با سوغاتی‌های متنوع و بی‌شماری رو به رو خواهید شد. سوغاتی‌های شهر تفرش بیشتر شامل محصولات رایج منطقه، صنایع دستی و خوراکی‌های سنتی و خوشمزه است که در ادامه به معرفی صنایع دستی تفرش خواهیم پرداخت.
قالی و گلیم
قالی و گلیم از برترین محصولات و صنایع دستی شهر تفرش هستند. قالی و فرش‌های تفرش از گذشته تا به امروز در این منطقه رواج داشته و به دوام و ظرافت شهرت دارند. امروزه اگر چه تولید و بافت قالی در این منطقه کم شده اما هنوز هم هنرمندانی هستند که با هنر و خلاقیت بی‌نظیر، فرش‌هایی زیبا و اصیل به یادگار می‌گذارند.
فرش‌های شهر تفرش در اندازه‌های دو ذرعی و به صورت یک پوده بافته می‌شوند و در بافت آن‌ها عمدتاً از رنگ‌های قرمز سرخابی، کرم، نارنجی، آبی سیر و سبز استفاده می‌شود. رنگ و نقش و نگار به‌کار رفته در این فرش‌ها بسیار زیبا و جذاب بوده و به عنوان سوغات و هدیه نفیس بسیار مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
مسگری و سفیدگری
در میان صنایع دستی متنوع شهر تفرش ظروف و کالاهای متنوع و باکیفیتی از جنس مس، توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کند. مسگری از صنایع کهن و پرآوازه شهر تفرش است و قدمت آن به بیش از صد سال پیش برمی‌گردد که از دیرباز با چکش، آتش و کوره همراه بوده است. امروزه نیز صنعت مسگری به دو صورت صنعتی و سنتی توسط برخی از جوانان در این شهر انجام می‌شود که با دستان توانمند خود هنر بی‌بدیل مسگری و ظروف مسی همچون تاس، دیزی، سینی، پارچ و هشت تکه را خلق می‌کنند.
صنعت سفیدگری نیز از دیگر فعالیت‌های سنتی شهر تفرش محسوب می‌شود که از لحاظ سابقه همپای صنعت مسگری است. سفیدگری از دیرباز در شهر تفرش رواج دارد و اکثراً در کنار بازار مسگرها می‌توان سفیدگرها را نیز یافت. در سفیدگری ظروف مسی را قبل یا بعد از خرید به منظور جلوگیری از ورود بیش از حد مس به غذا، با فلز قلع، سفید می‌کنند و عموماً بعد از خرید یا هر دو سال یکبار که در اثر استفاده از ظروف مسی به مرور سفیدی داخل این ظروف تغییر رنگ داده و تیره می‌شوند، آن را جهت سفید کردن به سفیدگر می‌دهند.
تفرشی دوزی
تفرشی دوزی یا درویش دوزی، هنری زیبا و ظریف است که در گذشته تولیدکننده اصلی و عمده آن مردم شهر تفرش بوده‌اند و به همین دلیل به آن تفرش دوزی می‌گویند. این رودوزی تکنیک ساده‌ای دارد و به صورت دوخت در حاشیه اطراف پارچه‌های پهن یا متن پارچه‌ها ایجاد می‌شود. این نوع دوخت بر روی پارچه‌هایی که تار و پود دارند قابل اجرا است و در آن از نخ رنگی و کاغذ مخصوص طراحی استفاده می‌شود. شیوه دوخت درویش دوزی به این صورت است که ابتدا طرح مورد نظر بر روی کاغذ کشیده می‌شود، سپس کاغذ را بر روی پارچه قرار داده و اطراف آن را کوک می‌زنند. در گام بعدی طرح مورد نظر بر روی پارچه با استفاده از ابزار دوخت پیاده می‌شود. در مرحله آخر نیز کاغذ را نم‌دار کرده و از سطح پارچه جدا می‌کنند و به آستر زدن و اتوکشی کار می‌پردازند.
این هنر زیبا و چشم نواز یکی از انحصاری‌ترین و سنتی‌ترین صنایع دستی این شهر است و به دلیل اینکه زادگاه اصلی آن تفرش است به صورت انبوه در این منطقه تولید می‌شود. از این نوع دوخت‌ها برای پارچه‌های تزئینی روی صندوقچه و کرسی یا برای تزئین رومیزی، سجاده پرده و تزئین بقچه استفاده می‌شود.
منبت‌کاری و معرق
معرق کاری و منبت کاری روی چوب یکی از ارزشمندترین و منحصر به فردترین هنرهای اصیل ایرانی است که توانسته چشم هر بیننده‌ای را در جهان به خود خیره سازد. این هنر زیبا و بی‌بدیل قدمتی چند هزار ساله دارد و از دیرباز در کشور ما رواج داشته است. منبت‌کاری بر روی زمینه‌های مختلفی ازجمله فلز، سنگ، استخوان، چوب و غیره انجام می‌شود اما نوع اصیل و شناخته شده آن به وسیله حکاکی و کنده‌کاری بر روی چوب و به وسیله دستان هنرمند انسان صورت می‌گیرد.
منبت کاری یکی از رایج‌ترین صنایع دستی و سوغات تفرش محسوب می‌شود و در بازارهای تفرش می‌توانید نمونه‌های مرغوب و بی نظیری از منبت کاری را به عنوان سوغات تفرش خریداری کنید.
هنر حکاکی خوشنویسی بر روی نگین انگشتر
حکاکی خوشنویسی بر روی انگشتر از دیگر هنرهای معروف تفرش و یکی از جذابترین و زیباترین سوغاتی‌های این شهر است. انگشترهای حکاکی شده از دیرباز توسط دستان هنرمند و خوش ذوق تفرشی‌ها ساخته می‌شوند. حکاکی با تیز آب، فرز، آب پیاز، کامپیوتر و الماس از جمله روش‌های معروف حکاکی است؛ که از میان این‌ها حکاکی با الماس از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های هنر حکاکی در شهر تفرش است و برای خرید و هدیه دادن، بهترین گزینه به شمار می‌رود.
سبدهای حصیری
در هنگام گذر از بازارهای محلی شهر تفرش، تماشای مغازه‌های زیبایی که سبدهای حصیری، زیرانداز، کلاه‌های خوشگل، سبد گل، دم کنی و غیره از سقفشان آویزان است، حس و حال وصف ناپذیری دارد. این وسایل زیبا و سبدهای حصیری با استفاده از ترکه‌های چوب درخت بادامچه و توسط هنرمندان روستای جلایر از توابع شهر تفرش بافته می‌شوند. می‌توانید این سبدهای زیبا را به عنوان سوغات از بازارهای محلی شهر تفرش تهیه کرده و برای خودتان یادگاری از این شهر زیبا داشته باشید.
ظروف سنگی
ظروف سنگی یا به اصطلاح محلی‌ها، مزگو، از دیگر سوغاتی‌های شهر تفرش است که توسط مردمان هنرمند روستای الویجان شهر تفرش ساخته می‌شوند. مزگو یا هاون سنگی ظرف سنگ مخصوصی است که از قدیم الایام برای خردکردن مواد خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازارهای محلی زیادی در این منطقه به فروش این ظروف زیبای ساخته شده از جنس سنگ می‌پردازند.
گیوه
گیوه را باید یکی از ارزنده‌ترین و جالب‌ترین صنایع دستی شهر تفرش دانست. گیوه نوعی پاپوش تابستانی بادوام، سبک و مناسب برای پیاده‌روی‌های طولانی است. این پاپوش دارای قدمتی طولانی بوده و با استفاده از نخ ابریشم یا نخ قالی و کاملاً به صورت دستی توسط هنرمندان این دیار ساخته می‌شود. قسمت زیره یا کف گیوه معمولاً از جنس چرم، پارچه یا پلاستیک است و رویه آن توسط جوال‌دوز و انواع سوزن‌ها (به غیر از سوزن خیاطی) به صورتی دستی بافته می‌شود.
سوغات خوراکی
سوغاتی‌های طبیعی و خوشمزه شهر تفرش نیز در کنار صنایع دستی این شهر دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. سوغات تفرش طیف مختلف و متنوعی از خوراکی‌های خوشمزه و شیرینی‌ها را در برمی‌گیرد که همگی نشان از ذائقه شیرین‌پسند مردمان این دیار و خطه دارد. کفلمه، ترخینه، فتیر، گوشفیل، باسلوق از مهم‌ترین و مشهورترین سوغات این شهر به حساب می‌آیند. علاوه بر این بادام، گردو، رب انار، کشمش، عسل، نخودچی، لبنیات، انگور، میوه‌های خشک شده، سبزیجات دارویی خشک شده، عرقیات گیاهی را تیز می‌توان از دیگر سوغاتی‌های این شهر برشمرد.
کفلمه
کفلمه یکی از سوغاتی‌های خوشمزه و خوراکی‌های بومی شهر تفرش است. این خوراکی خوشمزه بسیار مقوی بوده و سرشار از مواد مغذی است و از ترکیب موادی همچون آرد نخودچی، شکر، خرفه، پسته خام، بادام خام و فندق خام تهیه می‌شود. کفلمه طعمی بسیار لذیذی دارد و به عنوان تنقلات در میهمانی‌ها و دور همی‌ها به ویژه در ایام نوروز استفاده می‌شود.
ترخینه
ترخینه در واقع ماده اصلی است که در آش ترخینه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترخینه از خوراکی‌ها و غذاهای سنتی شهر تفرش است و دستور پخت آن به این صورت است که ابتدا جو یا بلغور گندم را به مدت چند ساعت در ماست یا دوغ می‌پزند. در دقیقه‌های آخر پخت، پونه خشک، زعفران، زردچوبه و فلفل سیاه را متناسب با ذائقه به مواد اضافه کرده و مدام هم زده می‌زنند تا حالت خمیری پیدا کند. سپس قطعاتی از این مخلوط را گلوله کرده و روی یک سینی چیده و در جای خشک قرار می‌دهند تا کاملاً خشک شده و آماده مصرف شوند. ترخینه خشک در بسیاری از جاهای شهر تفرش فروخته می‌شود و به دلیل طعم بی‌نظیر و خوش آشی که با آن پخته می‌شود، طرفداران بسیاری پیدا کرده است.
فتیر
فتیر یکی از انواع نان‌های سنتی ایران است که عطر و طعم دلنشینی دارد. پخت این نان در استان مرکزی و به ویژه شهر تفرش از دیرباز رایج بوده و به عنوان سوغات معروف این شهر شناخته می‌شود. نان فتیر از ترکیب موادی همچون آرد، تخم مرغ، شکر و غیره تشکیل می‌شود و همانند نان، آن را در تنور می‌پزند. کسمه و شیرمال از انواع مختلف این نان شیرینی محلی است.
گوشتفیل
گوشتفیل یکی از شیرینی‌های خوشمزه شهر تفرش است که در ماه مبارک رمضان زینت بخش سفره‌های افطار بوده و کام روزه‌داران را شیرین می‌کند. این خوراکی شیرین از آرد، شیر، تخم مرغ، پکینگ پودر، ماست و غیره تهیه می‌شود. به سبب نوع پخت و مواد اولیه آن بسیار ترد و خوشمزه بوده و میل کردن آن در کنار چای بسیار دلنشین است.
باسلوق
باسلوق یکی از سنتی‌ترین و خوشمزه‌ترین شیرینی‌های شهر تفرش است که از زمان‌های گذشته تا به امروز در بسیاری از مجالس تزیین‌کننده سفره‌های مردم است. این خوراکی خوشمزه از دوشاب (شیره انگور) و نشاسته تهیه می‌شود و داخل آن را با مغز گردو یا مغز بادام پر کرده و در آخر با گل محمدی و یا پودر نارگیل تزیین می‌کنند. طعم بسیار شیرین و دلچسبی دارد و بیشتر در روزهای سرد سال یا ایام نوروز می‌توانید آن را برای مهمانانتان سرو کنید.
سخن آخر
شهر تفرش با توجه به قرار گرفتن در مرکز استان مرکزی و با توجه به فرهنگ، تاریخ و تنوع جمعیتی که از دیرباز تا کنون داشته، از خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است. این خصوصیات و ویژگی‌ها منحصر به فرد به طور کلی در نحوه زندگی، سوغات و صنایع دستی هر منطقه و دیار تجلی یافته و سلیقه و ذوق مردمان آن خطه را برای گردشگران و مسافران نمایان می‌سازد.
سوغاتی‌های تفرش انواع مختلفی دارند و در دسته‌بندی‌های مختلفی از صنایع‌دستی گرفته تا خوراکی‌ها را شامل می‌شوند. خوراکی‌های رنگارنگ و خوشمزه که کام هر فردی را شیرین می‌کنند و صنایع دستی ساخت هنر دست که بهترین یادگاری و هدیه برای هر فرد با هر سلیقه‌ای به شمار می‌روند. اگر قصد سفر به تفرش را دارید از دیدن جاذبه‌های گردشگری و همین طور سوغاتی‌های منحصر به فرد این شهر غافل نشوید. برای اقامت در تفرش نیز می‌توانید قبل از سفر به این شهر، در سایت اتاقک تمامی محل‌های اقامت از هتل‌ها و سوئیت‌ها گرفته تا اقامتگاه‌های سنتی و بومگردی را مشاهده و با رزرو اقامتگاه مورد نظرتان با خیال راحت سفر خود را آغاز و لحظات خوشی را برای خودتان رقم بزنید.
